Σπατάλη τροφίμων: Αρκεί να σώσουμε το 1/4 της τροφής που χάνεται για να καταπολεμήσουμε την παγκόσμια πείνα!

Γνωρίζατε ότι υπάρχουν περισσότεροι παχύσαρκοι και υπέρβαροι άνθρωποι (>2δις) στον κόσμο από ό, τι υπάρχουν άνθρωποι που υποφέρουν από πείνα (690-820εκ.); Αυτό είναι ένα από τα οξύμωρα σχήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Είναι γεγονός ότι σε ορισμένες περιοχές του κόσμου, υπάρχουν άνθρωποι που υποσιτίζονται (δεν έχουν αρκετή τροφή για να ζήσουν) αλλά ούτε και έχουν πρόσβαση ή διαθεσιμότητα σε τρόφιμα υψηλής θρεπτικής αξίας. Την ίδια στιγμή, ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων όχι μόνο σιτίζεται επαρκώς αλλά παράλληλα σπαταλά μεγάλες ποσότητες τροφίμων λόγω κακής διαχείρισης η οποία ξεκινά από την αρχή της αλυσίδας παραγωγής τροφίμων και φτάνει μέχρι και το τελικό στάδιο της κατανάλωσης. Η σπατάλη τροφίμων αναφέρεται στα τρόφιμα ή το φαγητό που πετιέται ενώ κανονικά προοριζόταν για κατανάλωση από τον άνθρωπο. Είναι τα τρόφιμα των οποίων παρέρχεται η ημερομηνία λήξης, το φαγητό που μαγειρεύεται και απορρίπτεται, και γενικά κάθε περίσσεια που δεν χρησιμοποιείται. Το γεγονός ότι το τρόφιμο δεν ολοκληρώνει τον κύκλο του, δεν χρησιμοποιείται δηλαδή για το λόγο που παράχθηκε, σημαίνει ότι ταυτόχρονα «πάει χαμένη» όλη η διαδρομή μέχρι αυτό να φτάσει στα χέρια μας. Επομένως υπάρχουν χαμένες ώρες εργασίας αλλά και πόροι που ξοδεύτηκαν (χρήση γης, ενέργεια, νερό, χρήματα) με αποτέλεσμα μεταβολές στην ποιότητα εδάφους, αέρα και βιοποικιλότητας με άμεση συνέπεια αναίτια αύξηση εκπομπών αερίων και συμβολή στην υπερθέρμανση και την κλιματική αλλαγή. Ενώ λοιπόν παλιότερα υπήρξε η ανάγκη αύξησης της παραγωγής σε σύντομο χρονικό διάστημα και με μικρό κόστος, σήμερα δεν υπάρχει η ανάγκη απλώς να καλλιεργούμε τρόφιμα, αλλά να «καλλιεργούμε έξυπνα» και να καινοτομούμε ώστε ο πλανήτης μας να σταματήσει να υποφέρει από την «κακομεταχείριση» που έχει υποστεί. Στις ανεπτυγμένες χώρες, παραμερίστηκαν πολλές θρεπτικές καλλιέργειες (όπως π.χ. τα όσπρια) και αντικαταστάθηκαν στο τραπέζι από το κόκκινο κρέας. Το τίμημα αυτής της μετάβασης ήταν τεράστιο, και δυστυχώς συνεχίζει να το πληρώνει ο πλανήτης…

Τον Σεπτέμβιο του 2015, αναγνωρίζοντας το χρέος μας να διασφαλίσουμε πόρους και για τις επόμενες γενιές, όλες οι χώρες δεσμεύτηκαν ομόφωνα, να δημιουργήσουν μέχρι το 2030, έναν κόσμο πιο βιώσιμο. Έτσι, σύμφωνα με την Διεθνή Ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών και στα πλαίσια της υιοθέτησης μιας ενιαίας στρατηγικής καθορίστηκαν 17 Παγκόσμιοι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs). Μεταξύ αυτών είναι η εκμηδένιση της πείνας (Στόχος 2) καθώς και η εξασφάλιση-προώθηση πρακτικών βιώσιμης κατανάλωσης και παραγωγής (Στόχος 12). Αντιστοίχως στην Ευρώπη, υπό το πρίσμα της πολιτικής «από το αγρόκτημα στο πιάτο» (Farm to Fork ή F2F), καθορίστηκαν μια σειρά από πρωτοβουλίες που στοχεύουν σε ένα ασφαλές και επαρκές σύστημα παραγωγής τροφίμων με ουδέτερο ή θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο ικανό να μετριάζει ή να προσαρμόζεται στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Η στρατηγική αυτή εντάσσεται στο σχέδιο δράσης της Πράσινης Συμφωνίας, που έχει στόχο την αποτελεσματική χρήση των πόρων (μεταβαίνοντας στην κυκλική οικονομία) αλλά και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και μείωση της ρύπανσης. Έχει υπολογιστεί ότι αρκεί να σώσουμε το ¼ της τροφής που σπαταλάται ή χάνεται, ώστε να σιτιστούν ικανοποιητικά 870 εκ. άνθρωποι που ζουν στα όρια της πείνας. Ήρθε λοιπόν η ώρα για αλλαγή! Για συμμετοχή! Τι μπορεί να κάνει ο καθένας από εμάς για να αντιστραφεί η κατάσταση και να μειωθούν οι απώλειες; – Ξεκινήστε τη συλλογή οργανικών αποβλήτων. Με την κομποστοποίηση τα θρεπτικά συστατικά επιστρέφουν στο έδαφος και μειώνεται το αποτύπωμα άνθρακα. Μην αδιαφορείτε για τα χτυπημένα φρούτα και λαχανικά. Είναι καλύτερα να τα αγοράσουμε και να κόψουμε/πετάξουμε μόνο το κομμάτι που δε μας αρέσει (και να συγκεντρωθεί στα οργανικά μας απόβλητα) παρά αυτό να καταλήξει ολόκληρο στα σκουπίδια. Σκεφτείτε ότι περίπου τα μισά φρούτα και λαχανικά απορρίπτονται ως ακατάλληλα! – Καταγράψτε μια λίστα και ψωνίστε μόνο ό,τι χρειάζεστε. Ερμηνεύστε σωστά τις ημερομηνίες στις ετικέτες τροφίμων που αγοράζετε. Άλλη έννοια έχει η ημερομηνία λήξης, που σημαίνει ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί έως κάποια ημερομηνία και άλλη όταν αναγράφει «καταναλώνεται καλύτερα μέχρι», το οποίο δίνει ένα μικρό περιθώριο μέχρι το τρόφιμο να είναι πλήρως ακατάλληλο. – Γεμίστε αρχικά το πιάτο σας με μικρή ή κανονική μερίδα κι εφόσον επιθυμείτε περισσότερο, συμπληρώστε παραπάνω. Μάθετε να χρησιμοποιείτε ό,τι περισσεύει από το φαγητό είτε την επόμενη μέρα είτε αναζητήστε τρόπους ώστε αυτό να μην πεταχτεί (χαρίστε το σε γείτονες, ταΐστε ζώα, κ.ά). Μοιράζομαι σημαίνει νοιάζομαι. Παγκοσμίως 1.3 δις.τόννοι φαγητού χάνονται ή σπαταλώνται, τα οποία αντιστοιχούν στο 1/3 του συνολικού παραγόμενου που προορίζεται για κατανάλωση από τον άνθρωπο. – Μη ξεχνάτε να ελέγχετε τη θερμοκρασία του ψυγείου και μην το γεμίζετε με τρόφιμα που γρήγορα θα ξεχάσετε ότι υπάρχουν επειδή συχνά βρίσκονται «κρυμμένα» πίσω από άλλα οπότε δε φαίνονται. Ακολουθήστε την κυκλική αποθήκευση και τοποθετήστε τα καινούρια τρόφιμα πίσω, φέρνοντας μπροστά τα παλιά που είναι έτοιμα για κατανάλωση. Υιοθετήστε δηλαδή και εφαρμόστε την πρακτική FIFO (First In First Out): ό,τι μπαίνει πρώτο, βγαίνει πρώτο. Ελένη Αλεξίου – MSc Άσκηση & Υγεία / Υποψήφια Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου (Τμήμα Περιβάλλοντος) Παραπομπές http://www.fao.org/food-loss-and-food-waste/flw-data) http://www.fao.org/international-day-awareness-food-loss-waste/en/ http://www.fao.org/resources/infographics/infographics-details/en/c/414385/ https://sdgs.un.org/goals https://ec.europa.eu/food/farm2fork_en https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en