Στο έλεος του καύσωνα η νοτιοδυτική Ευρώπη

Από Theodora Iliadi • ανανεώθηκε πριν: 18/07/2022 - 17:18 Γαλλία - Πνευματικά Δικαιώματα LOIC VENANCE/AFP ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ

Σε συναγερμό έχουν τεθεί Βρετανία και Γαλλία εξαιτίας του καύσωνα με τις αρχές να προετοιμάζονται για θερμοκρασίες ρεκόρ με τον καυτό ήλιο να καίει τη νοτιοδυτική Ευρώπη και τις δασικές πυρκαγιές να κάνουν στάχτη τεράστιες δασικές εκτάσεις. Στη Μεγάλη Βρετανία ο υδράργυρος μπορεί να σκαρφαλώσει ακόμα και στους 40 βαθμούς για πρώτη φορά, προκαλώντας χάος σε μια χώρα που είναι απροετοίμαστη για μια τέτοια θερμή εισβολή που είναι πιθανό να θέσει σε κίνδυνο ακόμα και ανθρώπινες ζωές. Το τρέχον ρεκόρ ανώτατης θερμοκρασίας στο Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι στιγμής είναι οι 38,7 βαθμοί Κελσίου. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η κλιματική αλλαγή ευθύνεται για την ακραία αυτή ζέστη με τους ειδικούς να προβλέπουν ακόμα πιο έντονα επεισόδια ακραίων καιρικών φαινομένων. Matt Dunham/Copyright 2022 The Associated Press. All rights reserved ΒρετανίαMatt Dunham/Copyright 2022 The Associated Press. All rights reserved «Το απολαμβάνουμε, απλώς φοβόμαστε για τα αποτελέσματα που μπορεί να έχει, οπότε προσπαθούμε να είμαστε λογικοί, να πίνουμε πολλά υγρά και να μείνουμε καλυμμένοι. Αυτό είναι το σχέδιό μας και ελπίζουμε ότι μπορούμε να το αξιοποιήσουμε όσο μπορούμε και να μην ταλαιπωρηθούμε» δήλωσε μια κάτοικος της Μεγάλης Βρετανίας. Με τη θερμοκρασία να αναμένεται να φτάσει τους 40 βαθμούς οι κάτοικοι του Λονδίνου κατακλύζουν τις πισίνες της πόλης αναζητώντας μια ανάσα δροσιάς. Οι θερμοκρασίες ρεκόρ σημειώνονται την ώρα που Ευρώπη περνάει ένα ακόμα καυτό καλοκαίρι που συνοδεύεται από καταστροφικές πυρκαγιές. AP/AP ΓαλλίαAP/AP Η Γαλλία ετοιμάζεται για τον καύσωνα αποκάλυψη με 15 διαμερίσματα της χώρας να εκδίδουν προειδοποίηση κόκκινου συναγερμού. Ιδιαίτερα υψηλές θα είναι οι θερμοκρασίες όλη τη Δευτέρα με τον υδράργυρο να αγγίζει και να ξεπερνάει τους 40 βαθμούς. Ειδικά μέτρα έχουν ληφθεί σε όλη τη χώρα ιδιαίτερα για τους άστεγους. Matt Dunham/Copyright 2022 The Associated Press. All rights reserved ΓαλλίαMatt Dunham/Copyright 2022 The Associated Press. All rights reserved «Φέρνουμε μπουκάλια νερό και λίγα τρόφιμα. Είμαστε εκεί να στηρίξουμε, να αποτρέψουμε, να ευαισθητοποιήσουμε και να ειδοποιήσουμε σε συγκεκριμένες περιπτώσεις» δήλωσε εθελόντρια του Ερυθρού Σταυρού. Paul White/Copyright 2022 The Associated Press. All rights reserved ΙσπανίαPaul White/Copyright 2022 The Associated Press. All rights reserved Στην Ισπανία ο παρατεταμένος καύσωνας φτάνει στο τέλος του μετά από 9 ημέρες που η θερμοκρασία κυμαινόταν στους 39 με 45 βαθμούς σχεδόν σε όλη την Ιβηρική Χερσόνησο. Το δεύτερο κύμα καύσωνα, που ήταν σφοδρό φτάνει στο τέλος του, όμως οι αρχές προειδοποιούν ότι η ζέστη θα επιστρέψει.

Οδοιπορικό του Documento: Η καταστροφή στον 3.000 ετών ελαιώνα της Άμφισσας

Μάριος Αραβαντινός , Δανάη Κισκήρα - Μπαρτσώκα Οδοιπορικό του Documento: Η καταστροφή στον 3.000 ετών ελαιώνα της Άμφισσας Ο ιστορικός αρχαίος ελαιώνας της Άμφισσας αποτελεί κατά ένα μεγάλο μέρος παρελθόν. Το Documento πραγματοποίησε οδοιπορικό στην περιοχή που εκτείνεται από τους πρόποδες του Παρνασσού και της Γκιώνας μέχρι τον Κορινθιακό κόλπο και κατέγραψε τις εικόνες της καταστροφής. Η ζημιά, πέρα από τα οικονομικά προβλήματα που αυτονόητα θα προκαλέσει στον πληθυσμό της περιοχής, αποτελεί πλήγμα στην ιστορική κληρονομιά.

Πάνω από 12.000 στρέμματα γης, εκ των οποίων οι 3.000 αποτελούσαν μέρος του αρχαίου ελαιώνα που εκτείνεται από τους πρόποδες του Παρνασσού και της Γκιώνας μέχρι τον Κορινθιακό κόλπο στον νομό Φωκίδας, έγιναν στάχτη. Αυτό είναι το τραγικό αποτέλεσμα της μεγάλης πυρκαγιάς που ξέσπασε στην περιοχή μεταξύ της Ιτέας και της Άμφισσας το βράδυ της 4ης Ιουλίου και προτού τεθεί υπό έλεγχο έσβησε από τον χάρτη μεγάλο μέρος του ιστορικού ελαιώνα, του αρχαιότερου και μεγαλύτερου στην Ελλάδα. Το Documento βρέθηκε στην περιοχή λίγα μόνο εικοσιτετράωρα μετά την καταστροφή και κατέγραψε τις θλιβερές εικόνες. Η άλλοτε μαγευτική ορεινή διαδρομή, με τη θέα στο Κρισσαίο Πεδίο και στον απαράμιλλης ομορφιάς Κορινθιακό κόλπο, προκαλεί σήμερα θλίψη. Κατεβαίνοντας κανείς από τους Δελφούς, το κέντρο του δήμου στον οποίο υπάγονται η πρωτεύουσα της Φωκίδας Άμφισσα και η παραλιακή Ιτέα, μπορεί ακόμη να αντικρίσει τον ελαιώνα. Μόνο που το άλλοτε καταπράσινο τοπίο είναι πια σε μεγάλο βαθμό κατάμαυρο. Η κατεστραμμένη περιοχή ήταν μέρος ζώνης απόλυτης προστασίας, όπως αυτή έχει οριοθετηθεί εδώ και πάνω από 30 χρόνια. Απέραντες καμένες εκτάσεις Σε ολόκληρη τη διαδρομή η μυρωδιά της καμένης γης είναι έντονη. Στα αριστερά και τα δεξιά του δρόμου που συνδέει τα χωριά με την Άμφισσα αντικρίζει κανείς απέραντες καμένες εκτάσεις. Οι ελιές, δέντρο το οποίο σε αντίθεση με το πεύκο καίγεται δύσκολα, είναι νεκρές. Το κίτρινο χρώμα των φύλλων τους μαρτυρά την καταστροφή. Όπως άλλωστε και οι πεσμένοι και κατεστραμμένοι τεράστιοι κορμοί καταδεικνύουν την ιστορικότητα του χώρου. Δέντρα τα οποία άρχισαν να καλλιεργούνται κυριολεκτικά πριν από χιλιάδες χρόνια χάθηκαν για πάντα. Η θλίψη που προκαλεί το τοπίο και εκφράζεται από τους κατοίκους της περιοχής είναι έντονη. Πολλοί είδαν τις περιουσίες τους να καταστρέφονται. Ακόμη κι εκείνοι όμως που δεν βιοπορίζονταν από τον ελαιώνα αντιλαμβάνονται το μέγεθος της τραγωδίας. Εξάλλου η καταστροφή της περιοχής –η δεύτερη από το 2013, όταν μια άλλη πυρκαγιά κατέστρεψε μέρος του δελφικού τοπίου– έχει αναμφίβολα και πολιτιστικές συνέπειες. Πρόκειται άλλωστε για μια περιοχή την οποία τόσο τους καλοκαιρινούς όσο βέβαια και τους χειμερινούς μήνες επισκέπτονται χιλιάδες ταξιδιώτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ώστε όχι μόνο να απολαύσουν άλλοτε τη γοητεία της θάλασσας και άλλοτε εκείνη του βουνού, αλλά κυρίως για να επισκεφθούν αρχαιολογικά μνημεία σπουδαίας ιστορικότητας. Το καλό νέο είναι ότι η μεγάλη φωτιά έγλειψε τα γραφικά χωριά της περιοχής αλλά χάρη στην επέμβαση των πυροσβεστικών δυνάμεων –εναέριων και επίγειων– ο περαιτέρω κίνδυνος αποσοβήθηκε. Ομως οι συνέπειες για τον αγροτικό πληθυσμό της περιοχής θα είναι δυσβάστακτες. Οι κάτοικοι της Φωκίδας ανήκουν πια στην άτυπη, αλλά πάντως μεγάλη, ομάδα των πυρόπληκτων που είδαν τον τόπο τους και τις περιουσίες τους να σβήνονται από τον χάρτη σε μόνο μία νύχτα. Μεγάλη πληγή για καλλιεργητές και κατοίκους Ο Κώστας είναι κάτοικος ενός μικρού χωριού με το όνομα Σερνικάκι. Λέγεται ότι η πυρκαγιά ξεκίνησε από εκεί, αν και ο ίδιος το αμφισβήτησε. Καθισμένος έξω από ένα παντοπωλείο, φορώντας ένα ανοικτό πουκάμισο κι ενώ απολάμβανε μια παγωμένη μπίρα, δέχτηκε να απαντήσει σε μερικές από τις ερωτήσεις μας. Σχετικά ανακουφισμένος από το γεγονός ότι ο ελαιώνας δεν καταστράφηκε ολοσχερώς, εξήγησε στο Documento ότι η περιοχή στην οποία ζει από μικρό παιδί δεν θα έχει άλλη ευκαιρία. «Καήκαμε και το 2013, αλλά καταφέραμε να επανέλθουμε. Αυτή ήταν η δεύτερη φορά. Δεν ξέρω αν ο τόπος θα έχει άλλη ευκαιρία» είπε. Φειδωλός στις περιγραφές του, συμπλήρωσε ότι πιθανότατα η πυρκαγιά ξεκίνησε από μια σχετικά δύσβατη περιοχή απέναντι από το χωριό. Πάντως, σημείωσε, «η πυροσβεστική αντέδρασε γρήγορα». «Αμέσως μόλις στάθηκε δυνατό σηκώθηκαν και αεροπλάνα και πρόλαβαν το μεγάλο κακό» πρόσθεσε. Πράγματι στην περιοχή, μέρες πια μετά το ξέσπασμα της πυρκαγιάς, κυκλοφορούσαν οχήματα της πυροσβεστικής. Οι περιπολίες σε αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητες προκειμένου να αποφευχθεί τυχόν αναζωπύρωση. Άλλωστε ύστερα από τέτοιας έκτασης και έντασης πυρκαγιές το έδαφος μπορεί να καίει και να καπνίζει επί αρκετές ημέρες, γεγονός το οποίο αποτύπωσε και ο φωτογραφικός φακός του Documento. Διπλή καταστροφή, σε παραγωγή και στο μνημείο της φύσης Ο δήμαρχος των Δελφών Παναγιώτης Ταγκαλής από την πλευρά του εξήγησε στο Documento ότι «η καταστροφή αυτή έχει διπλό χαρακτήρα». «Καταρχάς» είπε «για τους καλλιεργητές, επειδή είναι μια πολύ μεγάλη πληγή στην τοπική οικονομία και στον πρωτογενή τομέα». Ο Π. Ταγκαλής εξήγησε ότι είναι η δεύτερη φορά που συμβαίνει τα τελευταία εννέα χρόνια. «Καταλαβαίνετε ότι επλήγησαν οι ίδιες περιοχές. Συνεπώς για αρχή θα υπάρξει μείωση του εισοδήματος των αγροτών» σημείωσε. Αναφορικά με την ιστορικότητα του χώρου, εξήγησε στο Documento ότι «η καταστροφή αφορά το πολιτιστικό προϊόν, διότι δεν παύει να είναι μνημείο της φύσης κηρυγμένο από την UNESCO. Αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του δελφικού τοπίου και αυτό έχει και συνέπειες πολιτιστικές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται» σημείωσε. Σε πάνω από δέκα χρόνια η αναγέννηση του τοπίου Τη μεγάλη οικολογική καταστροφή επισημαίνει στο Documento και ο καθηγητής Βιολογικής Γεωργίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Δημήτρης Μπιλάλης. Σύμφωνα με τον ίδιο, πάρα πολλά από αυτά τα αγροκτήματα ήταν σε καθεστώς βιολογικής γεωργίας, δηλαδή προστατευόμενης γεωργίας. Πλέον είναι πάρα πολύ μεγάλη η οικονομική ζημιά στους παραγωγούς, συν το γεγονός ότι χάνεται και η ιστορική παράδοση. Κατά τον Δ. Μπιλάλη «πρέπει άμεσα να λειτουργήσει ένα πρόγραμμα ανασύστασης του ελαιώνα της Άμφισσας». Ο καθηγητής εξηγεί στο Documento ότι «χρειάζεται αμέσως να γίνει μια μελέτη έτσι ώστε να διαπιστωθεί τι καταστράφηκε και τι όχι και οι συνάδελφοι δενδροκόμοι άμεσα να προτείνουν λύσεις. Δεν καταστράφηκε καθολικά ο ελαιώνας, υπάρχουν ζώνες που σωθήκαν. Πρέπει να βγει ένα πρόγραμμα που θα τον αναγεννήσει, γεγονός που θα πάρει δέκα έως δεκαπέντε χρόνια» είπε. Η αξία του ελαιώνα της Άμφισσας αποδεικνύεται από το γεγονός ότι πρόκειται για μια από τις δύο προστατευόμενες και διατηρούμενες, ως ιδιαίτερου και ιστορικού κάλλους και ιδιαίτερης σημασίας, καλλιέργειες στην Ελλάδα. Η δεύτερη, σύμφωνα με τον Δ. Μπιλάλη, είναι ο αμπελώνας της Σαντορίνης. Κατά τον καθηγητή Βιολογικής Γεωργίας, «η διατήρηση των ελαιώνων, του παραδοσιακού ελαιώνα της Άμφισσας, χρηματοδοτείται από προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης μέσω της κοινής αγροτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Όμως ο ίδιος εκφράζει φόβους ότι η Ελλάδα σχεδίασε προγράμματα ως προς τη διατήρηση αλλά όχι ως προς την προστασία από προβλήματα όπως οι πυρκαγιές. Σύμφωνα με τον καθηγητή Μπιλάλη, «εδώ χρήζει επανασχεδιασμός όλης της ελληνικής γεωργίας προκειμένου να προστατεύσουμε ιστορικές καλλιέργειες από πυρκαγιές και από άλλα ακραία φαινόμενα που φέρνει και η κλιματική μεταβολή». «Θα έπρεπε» καταλήγει «να είχαμε σκεφτεί ως χώρα να πάρουμε και μέτρα προστασίας από πυρκαγιές. Όταν θέλεις να συντηρήσεις κάτι το προστατεύεις από όλους τους παράγοντες, δεν δίνεις μόνο λεφτά σε αγρότες. Άρα θα έπρεπε να έχουμε ένα γεωργικό πρόγραμμα που θα προστατεύει από φωτιές και πλημμύρες και όχι απλώς να μοιράζουμε τα κοινοτικά χρήματα». Ηλικίας τριών χιλιετιών Ο ελαιώνας της Άμφισσας στο Κρισσαίο Πεδίο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα αυτού που ορίζουμε ως δελφικό τοπίο. Έχει χαρακτηριστεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας από την UNESCO καθώς είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση συνεχόμενος ελαιώνας της χώρας. Καλύπτει πάνω από 55.000 στρέμματα, με 1.200.000 ελαιόδεντρα, πολλά από τα οποία είναι υπεραιωνόβια. Το 1981 με ψήφισμα χαρακτηρίστηκε παραδοσιακός και προστατευόμενος, με απαγόρευση ανάπτυξης τουριστικών μονάδων εκτός των αστικών περιοχών. Τον Αύγουστο του 2013 είχε προηγηθεί άλλη μια μεγάλη πυρκαγιά, που έκαψε 50.000-60.000 ελιές, οι περισσότερες εξ αυτών αιωνόβιες. Όπως σημειώθηκε σε συνέδριο με θέμα την ελιά στο ΚΠΕ Καλαμάτας, ο ελαιώνας της Άμφισσας είναι ένας από τους παλαιότερους ελαιώνες της χώρας, ηλικίας 3.000 χρόνων, και ο αρχαιότερος οργανωμένος. Τα πρώτα στοιχεία κάνουν λόγο για μάζεμα καρπών των αγριελιών ήδη από τη νεολιθική εποχή. Πρώτοι οι Πελασγοί φύτεψαν ελιές κατά τα προϊστορικά χρόνια και η καλλιέργεια της ελιάς συνεχίστηκε από τους Αιολείς. Στους κλασικούς χρόνους αποτελούσε μήλο της έριδας μεταξύ των κατοίκων της Άμφισσας και του μαντείου των Δελφών. Κατά τον Μεσαίωνα η καλλιέργεια του ελαιώνα εντατικοποιήθηκε, οπότε και άρχισε ουσιαστικά η διαμόρφωσή του από τους Ενετούς (13ος αιώνας). Ο ελαιώνας πύκνωσε φτάνοντας τα 10-15 δέντρα το στρέμμα. Πρόκειται για ένα τεχνητό οικοσύστημα διαμορφωμένο από τον άνθρωπο. Φημολογείται ότι επί Όθωνα χρησιμοποιήθηκε ως ενέχυρο για δάνειο που πήρε η χώρα από την Αγγλία.

Μας Δηλητηριάζουν Καθημερινά

Η δόση κάνει το δηλητήριο, μα όχι πάντοτε η μεγάλη δόση. Εμβόλια, Αντηλιακά, Αναψυκτικά, Κονσέρβες, Καθαριστικά, Νερό, Αέρας … Δηλητήρια της καθημερινότητας

Ελάχιστες ποσότητες ορμονικών διαταρακτών σε καίρια αναπτυξιακά στάδια επιφέρουν συνέπειες που διαρκούν για όλη μας τη ζωή. H δισφαινόλη Α (Bisphenol A, BPA) είναι μια οργανική ένωση η οποία μεταξύ άλλων χρησιμοποιείται στα πλαστικά. Μιμούμενη τα οιστρογόνα, η BPA έχει δραματικές συνέπειες στα έμβρυα και στα βρέφη. Η ΕΕ έχει απαγορεύσει τη χρήση της σε μπιμπερό. Αναζητήστε την ένδειξη BPA-free όταν αγοράζετε πλαστικά που θα χρησιμοποιηθούν από παιδιά. Αργησαν να γίνουν αντιληπτές από το επιστημονικό ραντάρ επειδή δρουν σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις. Για την ακρίβεια, είναι οι μικρές συγκεντρώσεις τους που τις καθιστούν εξαιρετικά επικίνδυνες. Πρόκειται για ουσίες τις οποίες έχει γεννήσει ο σύγχρονος πολιτισμός αγνοώντας τη δυνατότητά τους να συμπεριφέρονται σαν ορμόνες. Σε αυτή την ιδιότητά τους οφείλουν άλλωστε και τη γενική ονομασία τους «ορμονικοί διαταράκτες». Έρευνες 20 και πλέον χρόνων έχουν δείξει ότι η έκθεσή μας σε αυτές μπορεί να έχει αντιστρέψιμα αποτελέσματα αν είμαστε ενήλικοι, αλλά να μας «σημαδέψει» διά βίου αν είμαστε έμβρυα ή νεογνά. Οι ειδικοί θεωρούν ότι ένα μέρος της επιδημίας παχυσαρκίας και διαβήτη που έχει ενσκήψει στον πλανήτη οφείλεται στους ορμονικούς διαταράκτες. Ομοίως, στις ουσίες αυτές αποδίδονται τα αυξημένα προβλήματα ανδρικής και γυναικείας υπογονιμότητας, καθώς και κάποιες μεταβολικές νόσοι ή ακόμη και η προδιάθεση για ορισμένους καρκίνους. Η θέσπιση τοξικολογικών ελέγχων διαφορετικού τύπου είναι τώρα το ζητούμενο, λένε οι ειδικοί. «Όλα τα πράγματα είναι δηλητήριο και τίποτε δεν είναι χωρίς δηλητήριο: η δόση μόνο καθιστά ένα πράγμα μη δηλητήριο». Με αυτά τα λόγια ο Παράκελσος (διάσημος γιατρός του 16ου αιώνα) προσπάθησε να αμυνθεί όταν κατηγορήθηκε για τη χρήση οπίου, υδραργύρου και άλλων επικίνδυνων ουσιών στην παρασκευή των φαρμάκων του. Αυτό που εννοούσε ο Παράκελσος είναι ότι το αποτέλεσμα της επίδρασης μιας ουσίας στον άνθρωπο είναι ευθέως ανάλογο με την ποσότητα της ουσίας που του χορηγείται. Ετσι, ο κίνδυνος μειώνεται όταν η δόση είναι μειωμένη και μια δυνητικά επικίνδυνη ουσία μπορεί σε μικρές δόσεις να αποδειχθεί θεραπευτική. Παραφθορά των λόγων του Παράκελσου είναι το γνωστό μας «η δόση κάνει το δηλητήριο» το οποίο αποτέλεσε και τη βάση της σύγχρονης τοξικολογίας, επιστήμης της οποίας ο γερμανοελβετός γιατρός θεωρείται «πατέρας». Ακόμη και σήμερα, οι κλασικές μελέτες ασφάλειας των φαρμάκων και άλλων χημικών ουσιών ακολουθούν την ίδια αρχή: η επίδραση μιας ουσίας στα πειραματόζωα και στον άνθρωπο μελετάται σε ένα εύρος δόσεων προκειμένου να καθοριστεί εκείνη που πετυχαίνει το θεραπευτικό αποτέλεσμα με τις λιγότερες δυνατές παρενέργειες, ή, στην περίπτωση των χημικών, εκείνη που είναι καλώς ανεκτή. Φαίνεται όμως ότι η ιδέα του Παράκελσου δεν έχει καθολική ισχύ. Πράγματι, η δόση κάνει το δηλητήριο, αλλά όχι πάντοτε η μεγάλη δόση Στη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών οι ερευνητές έχουν συνειδητοποιήσει ότι ορισμένες ουσίες έχουν τεράστια επίδραση σε πολύ μικρές δόσεις, ιδιαίτερα όταν αυτές χορηγηθούν σε συγκεκριμένα αναπτυξιακά στάδια του ανθρώπου. Φτάνουν μάλιστα να πουν ότι τέτοιες ουσίες ευθύνονται για μια σειρά πληγών του σύγχρονου ανθρώπου, από την έξαρση της παχυσαρκίας και την υπογονιμότητα ως τα προβλήματα συμπεριφοράς και τον καρκίνο, και κρούουν των κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας ότι απαιτείται άμεση λήψη μέτρων. Αυτό που ακούγεται τουλάχιστον οξύμωρο για το αφτί του μέσου ανθρώπου ξένισε αρχικά και τους επιστήμονες που ασχολούνταν με την τοξικολογία και οι οποίοι δεν ήταν έτοιμοι να αποδεχθούν την ύπαρξη ουσιών που ήταν επιβλαβέστερες σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις. Αντιθέτως, εκείνοι που δεν έδειξαν καμία έκπληξη για τα «περίεργα» ευρήματα ήταν οι ερευνητές ενδοκρινολόγοι. Βλέπετε, αυτοί γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο οργανισμός μας έχει εξελιχθεί να ανταποκρίνεται στις εξαιρετικά χαμηλές συγκεντρώσεις των ορμονών και ως εκ τούτου δεν έβλεπαν για ποιον λόγο δεν θα μπορούσε να συμβεί το ίδιο και με άλλες εξωγενείς ουσίες. Το ενδοκρινικό σύστημα είναι μια ιδιοφυής εξελικτική ιδέα η οποία στην πραγματικότητα επέτρεψε την ανάπτυξη των πολυκύτταρων οργανισμών. Διασκορπισμένοι σε κομβικά σημεία του σώματος, οι ενδοκρινείς αδένες αποτελούν τους αποκεντρωμένους εκπροσώπους της κεντρικής εξουσίας του οργανισμού. Μέσω της παραγωγής και έκλυσης ορμονών, ο πολυκύτταρος οργανισμός συντονίζει πολύπλοκες διεργασίες, από τον καθορισμό της θερμοκρασίας του σώματος και τον μεταβολισμό ως την αύξηση και την αναπαραγωγή. Με άλλα λόγια, οι ορμόνες παίζουν τον ρόλο των εντολών: με αυτά τα χημικά σήματα ο οργανισμός «διατάσσει» συγκεκριμένα όργανα να εκτελέσουν μια συγκεκριμένη λειτουργία σε μια καλά καθορισμένη χρονική στιγμή. Πολλές φορές δε, για να εξασφαλιστεί ότι όλα θα γίνουν καλώς, η εντολή είναι δοσμένη ως σχέση περισσότερων ορμονών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ρύθμιση της ωορρηξίας στις γυναίκες η οποία επιτυγχάνεται μέσω απολύτως ελεγχόμενων αυξομειώσεων τεσσάρων ορμονών. Οι ορμόνες παράγονται από πολύ συγκεκριμένα όργανα και διοχετεύονται μέσω της αιματικής κυκλοφορίας στα (συχνά απομακρυσμένα από τον τόπο παραγωγής τους) σημεία του σώματος όπου θα ασκήσουν τη δράση τους. Είναι προφανές ότι αν κάτι κυκλοφορεί στο αίμα, η πιθανότητα να επιδράσει σε ολόκληρο τον οργανισμό και όχι μόνο εκεί όπου πρέπει είναι υπαρκτή. Ο μόνος τρόπος για να μπορέσει το ενδοκρινικό σύστημα να επιτελέσει τον ρόλο του είναι η εξειδίκευση της δράσης των ορμονών η οποία επιτυγχάνεται με τη βοήθεια μορίων που ονομάζονται υποδοχείς των ορμονών. Πρόκειται για μόρια τα οποία υπάρχουν είτε στην επιφάνεια είτε στο εσωτερικό των κυττάρων και των οποίων η στερεοδιάταξη είναι τέτοια ώστε να μπορούν να προσδεθούν πάνω τους οι ορμόνες. Έτσι, αν και οι ορμόνες «βολτάρουν» ελεύθερα μέσω του αίματος σε ολόκληρο τον οργανισμό, γίνονται αντιληπτές μόνο από τα κύτταρα που φέρουν τους αντίστοιχους υποδοχείς και τα οποία, μέσω αυτών, αντιλαμβάνονται τη σημασία της εντολής που τους δίδεται. Οταν ανοίγει η κλειδαριά Συχνά αναφέρεται ότι οι ορμόνες με τους υποδοχείς τους έχουν σχέση κλειδιού – κλειδαριάς. Πρόκειται για έναν χρήσιμο παραλληλισμό ο οποίος αν και περιγράφει επιτυχώς τη σχέση συμπληρωματικότητας της δομής των ορμονών με τους υποδοχείς τους, δεν αποδίδει πλήρως τη δυναμική που αναπτύσσεται μεταξύ τους. Συχνά ή πρόσδεση μιας ορμόνης σε έναν υποδοχέα τον τροποποιεί προκειμένου αυτός να συνεχίσει τη μεταφορά της εντολής στα ενδότερα του κυττάρου, κάποιες φορές δε αυτά τα ενδότερα είναι το ίδιο το DNA στο οποίο ενεργοποιείται η έκφραση συγκεκριμένων γονιδίων. Όπως και να έχει πάντως, ένα είναι το σίγουρο: η πρόσδεση μιας ορμόνης, στον αντίστοιχο υποδοχέα της, πυροδοτεί μια σειρά μοριακών γεγονότων χάρη στα οποία επιτυγχάνεται η ομοιόσταση του οργανισμού. Με τόσες ορμόνες που κυκλοφορούν στην αιματική κυκλοφορία ενός πολυκύτταρου οργανισμού όπως ο άνθρωπος, είναι προφανές ότι αυτές θα πρέπει να είναι ικανές να δράσουν σε πολύ μικρές ποσότητες. Έτσι, τα επίπεδα της οιστραδιόλης στο αίμα των γυναικών κυμαίνονται μεταξύ 10 και 900 pg/ml, της τεστοστερόνης στο αίμα των ανδρών μεταξύ 300 και 10.000 pg/ml και της θυροξίνης σε άνδρες και γυναίκες μεταξύ 8 και 27 pg/ml. Και η ιστορία μας δεν τελειώνει εδώ: μόνο ένα μικρό ποσοστό των ορμονών βρίσκεται στην ελεύθερη και άρα δραστική μορφή του, ενώ το υπόλοιπο είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένο από πρωτεΐνες του ορού του αίματος. Έτσι, παραδείγματος χάριν, η ελεύθερη οιστραδιόλη κυμαίνεται σε επίπεδα της τάξεως του 0,1-9 pg/ml και αυτά τα επίπεδα είναι αρκετά για να είναι δραστική. (Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι τα επίπεδα των ορμονών ποικίλλουν με βάση την ηλικία, το φύλο, αλλά και την ώρα της ημέρας!) Ο τρόπος με τον οποίο έχει εξελιχθεί το ενδοκρινικό σύστημα το έχει προικίσει με χαρακτηριστικές ενδογενείς ιδιότητες. Έτσι, όπως καλά γνωρίζουν οι ερευνητές ενδοκρινολόγοι, όχι μόνο δεν απαιτείται να έχουν πληρωθεί όλοι οι υποδοχείς με ορμονικά μόρια για να αρχίσει να εκτελείται η εντολή που δίδεται με την ορμόνη, αλλά συχνά το μέγιστο της βιολογικής ανταπόκρισης στην ορμόνη επιτυγχάνεται με χαμηλή σχετικά πληρότητα υποδοχέων. 'Αμεση συνέπεια της ιδιότητας αυτής είναι οι μικρές αυξομειώσεις των επιπέδων των ορμονών να έχουν μεγάλες επιπτώσεις σε επίπεδο οργανισμού. Οι επιπτώσεις των αυξομειώσεων των ορμονών είναι δραματικότερες όταν συμβαίνουν κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη. Σε ένα κλασικό άρθρο το οποίο δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Endocrinology» το 1959, Αμερικανοί ερευνητές κατέδειξαν ότι η έκθεση εμβρύων ινδικών χοιριδίων στην τεστοστερόνη είχε ως αποτέλεσμα την αναδιοργάνωση των αναπτυσσόμενων οργάνων και τη σχετική ανδροποίηση των θηλυκών. Ορμόνες και ορμονικοί διαταράκτες Παρά το γεγονός ότι οι ενδοκρινολόγοι προσέθεταν όλο και περισσότερες αποδείξεις για την επίδραση των ορμονών στα αναπτυσσόμενα έμβρυα, αντίστοιχες επιδράσεις προερχόμενες από επιδημιολογικές ή άλλες μελέτες δεν ήταν εύκολο να τεκμηριωθούν. Έτσι, οι τοξικολογικές μελέτες, είτε αυτές αφορούσαν παρενέργειες φαρμάκων είτε τη θέσπιση κατώτατων ορίων για την ασφάλεια κάποιων ουσιών, εξακολουθούσαν να γίνονται με βάση την υπόθεση ότι οι όποιες επιδράσεις θα είναι ευθέως ανάλογες με την ποσότητα της ουσίας που εισέρχεται στον οργανισμό. Και όμως θα έπρεπε και οι τοξικολόγοι να είναι περισσότερο υποψιασμένοι! Ποιος δεν θυμάται τι έγινε με το DDT το οποίο χρησιμοποιήθηκε ευρέως στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 ως εντομοκτόνο και του οποίου υπολείμματα δυστυχώς υπάρχουν ακόμη και ίσως φτάνουν σε μας μέσω του φαγητού μας. Η επίδραση του DDT άρχισε να γίνεται κατανοητή όταν οι ερευνητές παρατήρησαν την παρουσία πουλιών με δυσμορφίες. Πλήθος μελετών κατέδειξαν στη συνέχεια ότι τα πουλιά δεν ήταν τα μόνα θύματα των παρενεργειών του DDT. Οταν οι ερευνητές χορήγησαν μικροποσότητες DDT σε κυοφορούντα ποντίκια διαπίστωσαν ότι οι απόγονοί τους εμφάνιζαν επιθετική συμπεριφορά προς άτομα του ιδίου φύλου, καθώς επίσης και ότι τα αρσενικά ποντικάκια έφεραν μικρότερους όρχεις. Παρατηρήσεις όπως αυτές οδήγησαν στην άρση της χρήσης του DDT, αλλά δεν άλλαξαν και πολλά σε ό,τι αφορά τις τοξικολογικές μελέτες. Πρέπει να ξαναγραφτούν τα βιβλία! «Ο τρόπος με τον οποίο διενεργούμε σήμερα τα τεστ ασφάλειας συγκεκριμένων ουσιών που δρουν ως ορμονικοί διαταράκτες είναι απαρχαιωμένος, σαν να μην έχουμε διδαχθεί τίποτε από τις προόδους της ενδοκρινολογίας και της μοριακής και κυτταρικής βιολογίας των τελευταίων δεκαετιών» δήλωσε μιλώντας στο «ΒΗΜΑScience» η δρ Laura Vandenberg του Πανεπιστημίου Tufts στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ και προσέθεσε: «Ένα παράδειγμα από την καθημερινή ζωή μας που περιγράφει τη συμπεριφορά μας είναι το εξής: φανταστείτε να χαλάσει το αυτοκίνητό σας, να το πάτε στο συνεργείο και ο μηχανικός να βγάλει τη μηχανή, να τη ζυγίσει και να σας πει ότι αφού το βάρος της είναι στα κανονικά επίπεδα το αυτοκίνητό σας είναι εντάξει! Αυτό γίνεται όταν μελετάται η επίδραση μιας ουσίας σε πειραματόζωα: μετά τη χορήγησή της σε αυξανόμενες δόσεις, τα ζώα θανατώνονται και τα όργανά τους ζυγίζονται! Κάτι τέτοιο στην πραγματικότητα δεν μας δίνει καμία πληροφορία». Τι θα έπρεπε να γνωρίζουν οι τοξικολόγοι; Την ύπαρξη ουσιών που ονομάζονται ορμονικοί διαταράκτες και οι οποίες ανταγωνίζονται τις ορμόνες μας για μια θέση στους υποδοχείς τους. Τέτοιες ουσίες βρίσκονται στο περιβάλλον μας και αν εκτεθεί κανείς σε αυτές σε κρίσιμα αναπτυξιακά στάδια όπως η εμβρυϊκή ή η νεογνική ζωή είναι δυνατόν οι επιδράσεις τους να είναι μόνιμες. Ακριβώς δε επειδή δρουν όπως οι ορμόνες δεν χρειάζεται να εκτεθεί κανείς σε αυτές σε μεγάλες ποσότητες για να υπάρξουν οι εν λόγω επιδράσεις. Σύμφωνα με τη δρα Vandenberg, η οποία προσφάτως δημοσίευσε στην επιθεώρηση «Emdocrine reviews» ένα εκτενές άρθρο ανασκόπησης με όλα τα ευρήματα γύρω από τους ορμονικούς διαταράκτες, ήδη έχει αρχίσει να γίνεται συζήτηση σχετικά με τα κατώτατα όρια των ουσιών που δρουν ως ορμονικοί διαταράκτες καθώς τα ευρήματα είναι αδιάσειστα. Υπάρχει όμως ένας ακόμη σκόπελος που πρέπει να ξεπερασθεί: πρέπει να τεθούν άλλου είδους δοκιμασίες για τον καθορισμό του τι είναι βλαβερό και τι όχι για τον άνθρωπο. Ειδικότερα, λοιπόν, θα πρέπει να εξετάζεται η επίδραση μιας ουσίας σε ευαίσθητα αναπτυξιακά στάδια και αυτό θα πάρει δεκαετίες. Προς το παρόν όλα δείχνουν ότι πρέπει μόνοι μας να αποφεύγουμε… τις κακοτοπιές! Εμβόλια, Φάρμακα, Αντικαταθλιπτικά, Αντηλιακά, Αναψυκτικά, Καλλυντικά, Κονσέρβες, Φρέσκα & Τυποποιημένα, Τρόφιμα, Καθαριστικά, Νερό, Αέρας … Ευρήματα που σοκάρουν Παραθείο και διαβήτης Η έκθεση των ανθρώπων σε οργανοφωσφορικές ενώσεις είναι καθολική. Οι ενώσεις αυτές, οι οποίες μεταξύ άλλων έχουν χρησιμοποιηθεί και ως εντομοκτόνα, βιομηχανικά λιπαντικά, ψυκτικά, ενώ μπορεί να υπάρχουν σε χρώματα και πλαστικά, θεωρούνται νευροτοξικές και όχι μόνο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το παραθείο, η νευροτοξικότητα του οποίου είναι καλά τεκμηριωμένη: ποντικάκια τα οποία εκτίθενται νωρίς μετά τη γέννησή τους σε μικρές ποσότητες αυτού του εντομοκτόνου εμφανίζουν μόνιμες αλλαγές στη συμπεριφορά τους σε σχέση με τα μη εκτεθειμένα αδέλφια τους. Οι αλλαγές αυτές είναι φανερές τόσο στην εφηβεία όσο και κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής των πειραματοζώων. Ωστόσο η νευροτοξικότητα φαίνεται πως δεν είναι η μόνη αρνητική επίδραση του παραθείου στον οργανισμό των θηλαστικών. Όπως κατέδειξε πλήθος διεξοδικών μελετών, η παρουσία οργανοφωσφορικών ενώσεων (πολλές από τις οποίες είναι ανθεκτικές στην αποικοδόμηση και παραμένουν στο περιβάλλον για δεκαετίες) «χτυπά» τον μεταβολισμό σε ένα καίριο σημείο. Χαρακτηριστική είναι η μελέτη αμερικανών ερευνητών του Πανεπιστημίου Duke από την οποία προέκυψε ότι η έκθεση νεογέννητων πειραματοζώων σε οργανοφωσφoρικές ενώσεις έχει συνέπειες και στον μεταβολισμό. Ειδικότερα, όπως περιγράφεται στο σχετικό άρθρο στην επιθεώρηση «Reproductive Toxicology», οι ερευνητές εξέθεσαν τα πειραματόζωα σε εξαιρετικά μικρές συγκεντρώσεις παραθείου και άλλων οργανοφωσφoρικών ενώσεων. Τόσο χαμηλές ώστε η πρόσληψή τους να είναι στα όρια του ανιχνεύσιμου. Διαπίστωσαν ότι σε αυτό το κρίσιμο αναπτυξιακό στάδιο η ελάχιστη έκθεση στις παραπάνω ενώσεις είχε μεγάλες επιπτώσεις στην ηπατική λειτουργία, η οποία επηρεαζόταν διά βίου. Αρχικά τα ζώα εμφάνιζαν ένα σύνολο μεταβολικών διαταραχών οι οποίες θύμιζαν προδιαβήτη. Όπως ήταν αναμενόμενο, όταν τα ζώα αυτά τέθηκαν σε δίαιτα η οποία περιελάμβανε πολλά λιπαρά, αύξησαν δραματικά το βάρος τους σε σχέση με εκείνα που δεν είχαν εκτεθεί στις οργανοφωσφορικές ενώσεις. Παρατηρήσεις όπως οι παραπάνω προσθέτουν νέες ψηφίδες στο παζλ της επιδημίας παχυσαρκίας και διαβήτη η οποία μαστίζει τον πλανήτη. Οι ερευνητές, χωρίς να αμφισβητούν ότι ο τρόπος ζωής μας (έλλειψη άσκησης, κατανάλωση τροφών υψηλής περιοκτικότητας σε λιπαρά) συμβάλλει στην ανάπτυξη του διαβήτη, επισημαίνουν ότι η παχυσαρκία είναι πραγματικός παράγοντας κινδύνου για διαβήτη όταν ο λιπώδης ιστός μας περιέχει αυξημένες συγκεντρώσεις οργανοφωσφορικών ενώσεων. Παρασιτοκτόνα και παχυσαρκία Εναν ακόμη περιβαλλοντικό παράγοντα που πιθανότατα συμβάλλει στην αύξηση της παχυσαρκίας εντόπισαν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Ιρβάιν. Πρόκειται για την ουσία tributyltin (TBT), η οποία έχει παρασιτοκτόνο δράση, ενώ αξιοποιείται και ως συντηρητικό του ξύλου. Το ΤΒΤ ανταγωνίζεται δύο διαφορετικές ορμόνες για πρόσδεση στους αντίστοιχους υποδοχείς τους. Η ενεργοποίηση των εν λόγω υποδοχέων είναι απαραίτητη για την αύξηση του λιπώδους ιστού στα πειραματόζωα. Για τον λόγο αυτό, οι Αμερικανοί επιστήμονες θέλησαν να διερευνήσουν αν αντίστοιχα φαινόμενα λαμβάνουν χώρα και σε ανθρώπους. Έτσι εξέθεσαν ανθρώπινα πολυδύναμα βλαστικά κύτταρα σε ΤΒΤ και μελέτησαν την επίδρασή του. Διαπίστωσαν ότι ενεργοποιώντας τα κατάλληλα γονίδια το ΤΒΤ αύξανε την αδιπογένεση (τη δημιουργία νέων κυττάρων του λιπώδους ιστού), καθώς επίσης την περιεκτικότητα των κυττάρων αυτών σε λιπαρά οξέα. Επιπροσθέτως, στα πειραματόζωα διαπιστώθηκε ότι η έκθεση στο ΤΒΤ αύξαινε την αδιπογένεση σε βάρος της οστεογένεσης, καθώς τα βλαστικά κύτταρα έτειναν να γίνονται κύτταρα του λιπώδους ιστού και όχι οστεοκύτταρα. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές στο σχετικό άρθρο τους στην επιθεώρηση «Plos One», «υπάρχει μεγάλη ανάγκη να κατανοήσουμε τα μοριακά γεγονότα που συμβάλλουν στην προδιάθεση για παχυσαρκία και ασθένειες που σχετίζονται με αυτήν… Το ΤΒΤ εμπλέκεται σε βασικά στάδια στην αδιπογένεση in vitro και in vivo. Προγενετική έκθεση σε TBT προδιαθέτει βλαστικά κύτταρα να γίνουν αδιποκύτταρα σε βάρος των οστεοβλαστών… Θα ήταν ενδιαφέρον να εξεταστεί περαιτέρω αν η έκθεση σε ΤΒΤ σε εμβρυϊκή ή νεογνική ηλικία συμβάλλει στην ανάπτυξη παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή». Triclosan και θυρεοειδής To Triclosan είναι μια χλωριούχος φαινολική ένωση με αντιβακτηριδιακή δράση και χρησιμοποιείται, μεταξύ άλλων, σε υγρά σαπούνια. Προκειμένου να διερευνήσουν την υπόθεση ότι το Triclosan μειώνει τα επίπεδα της θυροξίνης στο αίμα, Αμερικανοί ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας χορήγησαν την ουσία σε εγκυμονούντα πειραματόζωα καθώς και στους νεογέννητους απογόνους τους. Οπως περιγράφεται σε σειρά άρθρων τους (τα οποία δημοσιεύθηκαν στις επιθεωρήσεις «Toxicology» και «Toxicological Sciences»), διαπίστωσαν ότι το Triclosan επιδρούσε στην ηπατική λειτουργία, όπου ενεργοποιούσε την παραγωγή συγκεκριμένων ενζύμων. Τα ένζυμα αυτά αποικοδομούσαν ταχύτατα τη θυροξίνη δημιουργώντας έλλειμμα στον οργανισμό, όπως ακριβώς έδειχναν και οι σχετικές μετρήσεις των επιπέδων της στο αίμα των πειραματοζώων. Σημειώνεται ότι η έλλειψη θυρoξίνης αναστέλλει τη σωματική και την πνευματική ανάπτυξη των νεογνών. Αντηλιακά και γονιμότητα Ο αναπτυσσόμενος θηλυκός εγκέφαλος εξαρτάται από τα οιστρογόνα σε μικρή συγκέντρωση των οποίων είναι εκτεθειμένος. Το γεγονός αυτό τον καθιστά καλό στόχο για ουσίες που βρίσκονται στο περιβάλλον και οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν οιστρογονική δράση, να λειτουργούν δηλαδή σαν ανταγωνιστές των οιστρογόνων στην κατάληψη των θέσεων των υποδοχέων τους στον εγκέφαλο. Δύο φίλτρα, τα 4-MBC και 3-BC, τα οποία χρησιμοποιούνται στην παρασκευή αντηλιακών καθώς παρεμποδίζουν την απορρόφηση των ακτίνων UV, ελέγχθηκαν από αμερικανούς ερευνητές για την πιθανή οιστρογονική δράση τους. Κύριος λόγος να προβούν σε μια τέτοιου είδους μελέτη ήταν το γεγονός ότι το 4-MBC είχε ανιχνευθεί στο ανθρώπινο μητρικό γάλα, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι τα νεογέννητα θα μπορούσαν να το προσλαμβάνουν, ενώ δεν αποκλείεται η πιθανότητα να είναι εκτεθειμένα σε αυτό και κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ζωής. Οι ερευνητές χορήγησαν τις δύο ουσίες σε πειραματόζωα προτού επιτρέψουν να αποκτήσουν απογόνους, κατά τη διάρκεια της κύησης και της γαλουχίας, καθώς επίσης και στα νεογνά τους, για διάφορες χρονικές περιόδους. Με τη βοήθεια βιντεοκάμερας, οι ερευνητές παρακολουθούσαν συνεχώς τη ζωή των πειραματοζώων και κατέγραφαν τη σεξουαλική συμπεριφορά των θηλυκών. Διαπίστωσαν ότι τα εκτεθειμένα σε 4-MBC πειραματόζωα απέρριπταν τα αρσενικά και δεν ήταν δεκτικά για συνεύρεση, χωρίς ωστόσο να επηρεάζεται ο έμμηνος κύκλος τους. Αντίθετα, τα εκτεθειμένα σε 3-BC πειραματόζωα εμφάνιζαν διαταραχές και στον έμμηνο κύκλο. Οι παραπάνω παρατηρήσεις ενισχύθηκαν από μοριακές μελέτες οι οποίες κατέδειξαν την ενεργοποίηση της έκφρασης συγκεκριμένων γονιδίων στις περιοχές του εγκεφάλου των πειραματοζώων που σχετίζονται με τη σεξουαλική συμπεριφορά. Οιστρογόνα και προστάτης Ίσως το πλέον καλά τεκμηριωμένο παράδειγμα της επίδρασης των μικρών ορμονικών αλλαγών στην ανάπτυξη των εμβρύων να είναι οι πολύδυμες κυήσεις των τρωκτικών. Στην ατρακτοειδή μήτρα των τρωκτικών, τα έμβρυα έχουν αυστηρά καθορισμένες θέσεις, πράγμα που έχει επιτρέψει στους επιστήμονες να μελετήσουν τι συμβαίνει όταν έμβρυα του ενός φύλου βρίσκονται τοποθετημένα μεταξύ δύο εμβρύων του άλλου φύλου. Έτσι, διαπιστώθηκε ότι τα θηλυκά έμβρυα που ήταν τοποθετημένα μεταξύ δύο αρσενικών ήταν εκτεθειμένα σε μεγαλύτερα επίπεδα τεστοστερόνης, πράγμα που είχε επίδραση τόσο στην ανάπτυξη όσο και στη συμπεριφορά τους. Αντίστοιχες παρατηρήσεις έχουν γίνει και σε δίδυμες κυήσεις ανθρώπων, όπου η παρουσία αρσενικού εμβρύου βρέθηκε να επιδρά στην αδελφή του αλλοιώνοντας μια σειρά χαρακτηριστικών, μεταξύ των οποίων ο όγκος του εγκεφάλου και της παρεγκεφαλίδας, η ανάπτυξη επιθετικής συμπεριφοράς, η αναπαραγωγική επιτυχία, η πιθανότητα εμφάνισης διατροφικών διαταραχών. Οι μελέτες που αφορούν την επίδραση του θηλυκού εμβρύου στο δίδυμό του είναι λιγότερες, φαίνεται όμως ότι υπάρχει και αφορά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη στους άνδρες και καρκίνου του μαστού στις γυναίκες. Αυτό όμως που απασχολεί τους ερευνητές είναι αν ουσίες με οιστρογονική δράση οι οποίες αφθονούν στο περιβάλλον θα μπορούσαν να επιδράσουν στα αναπτυσσόμενα έμβρυα. Φαίνεται ότι αυτό συμβαίνει: όπως κατέδειξαν Αμερικανοί και Ιταλοί ερευνητές, ποντικάκια που εξετέθησαν κατά την εμβρυϊκή ζωή σε αυξημένες ποσότητες οιστραδιόλης παρουσίασαν αύξηση του μεγέθους του προστάτη κατά 40%. Κατά την ενηλικίωσή τους, ο προστάτης τους παρέμενε κατά 30% μεγαλύτερος σε σχέση με τα κανονικά ποντικάκια, ενώ στα κύτταρά του οι υποδοχείς των ανδρογόνων ήταν διπλάσιοι του κανονικού. Όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες στο άρθρο τους που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences», η παρατηρούμενη αύξηση των προβλημάτων γονιμότητας των ανθρώπων θα μπορούσε εν μέρει να αποδοθεί στις μόνιμες επιδράσεις (όπως η αύξηση του μεγέθους του προστάτη και οι δομικές αλλαγές άλλων οργάνων που ανταποκρίνονται στις ορμόνες) που έχουν τα οιστρογόνα του περιβάλλοντος στα έμβρυα, δεδομένου ότι «συγκεντρώσεις περιβαλλοντικών οιστρογόνων οι οποίες έχουν βιολογικές δράσεις εντοπίζονται στο φαγητό, στο νερό και στον αέρα, και προέρχονται από παρασιτοκτόνα, συστατικά των πλαστικών, απορρυπαντικά και άλλα προϊόντα καθημερινής χρήσης». Νικοτίνη και κρυψορχία Μελέτη Δανών και Φινλανδών επιστημόνων συνέδεσε τη χρήση από τις υποψήφιες μητέρες επιθεμάτων νικοτίνης για την άρση του καπνίσματος κατά τη διάρκεια της κύησης με την εμφάνιση κρυψορχίας στα αγόρια. Οι ερευνητές μελέτησαν 2.469 αγόρια τα οποία γεννήθηκαν από ισάριθμες μητέρες την τετραετία 1997-2001. Το 29% των μητέρων ανέφερε ότι ήταν καπνίστριες, ωστόσο δεν υπήρξε σύνδεση του καπνίσματος με την κρυψορχία. Αντίθετα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο κίνδυνος για κρυψορχία ήταν αυξημένος όταν οι μητέρες χρησιμοποιούσαν επιθέματα νικοτίνης στην προσπάθειά τους να σταματήσουν να καπνίζουν. Πιθανότατα οι μεγαλύτερες ποσότητες νικοτίνης στο κρίσιμο διάστημα της ανάπτυξης του γεννητικού συστήματος να εξηγεί τα ευρήματα των Σκανδιναβών επιστημόνων. Η νικοτίνη είναι ένα φυσικό αλκαλοειδές του καπνού το οποίο προσδένεται σε υποδοχείς της ακετυλχολίνης, αλλά οι ερευνητές δεν γνωρίζουν τον μοριακό μηχανισμό που θα εξηγούσε το επιδημιολογικό εύρημά τους. Φθόριο και οστική μάζα Υπάρχουν ορισμένες χώρες, μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ, στις οποίες το νερό φθοριώνεται ως προληπτικό μέτρο για την αντιμετώπιση της τερηδόνας. Ωστόσο, όταν οι επιστήμονες θέλησαν να διαπιστώσουν την ασφάλεια αυτής της πρακτικής, βρέθηκαν μπροστά σε εκπλήξεις: τα πειραματόζωα τα οποία ελάμβαναν μικρές δόσεις φθοριούχου νατρίου επί μακρόν (οι δόσεις ήταν αντίστοιχες με αυτές που λαμβάνουν οι άνθρωποι πίνοντας φθοριωμένο νερό διά βίου) έτειναν να έχουν μειωμένη οστική μάζα και κατ’ επέκταση μειωμένη οστική ισχύ. Το φθοριούχο νάτριο βρέθηκε να αναστέλλει μια σειρά ορμονών και πιθανότατα η ορμονική διαταραχή είχε ως συνέπεια τη μειωμένη οστεογένεση. ΚΑΙ Η ΑΠΛΗ ΛΟΓΙΚΗ ΔΕΝ ΒΛΑΠΤΕΙ Αφού το “αντισυστημικό” Βήμα δημοσιεύει τέτοια άρθρα προ πενταετίας, φαντάσου τι γίνεται σήμερα !!! Το άρθρο δεν αναφέρει ότι το triclosan χρησιμοποιείται και σε γνωστές οδοντόκρεμες, εκτός από το αγαπημένο τους φθόριο -να διαβάζετε στα ψιλά γράμματα τα συστατικά. Επίσης, όλη η οικογένεια των parabens (methyl- ethyl- propyl- …) είναι εδώ και χρόνια ύποπτη για καρκινογένεση. Σε πρόσφατη έρευνα, parabens βρέθηκαν στο αίμα όλων των γυναικών με καρκίνο του μαστού. Τα parabens είναι σε οδοντόκρεμες, κρέμες καλλυντικές, αντιηλιακά, σαπούνια σώματος κλπ. Υπάρχει τάση να μην χρησιμοποιείται όσο παλιότερα, η ζημιά όμως έχει ήδη γίνει. Επίσης το διοξείδιο του τιτανίου TiO2 -σε οδοντόκρεμες κλπ. προκαλεί φλεγμονές και είναι μια εξυπνάδα που ήρθε από την “ανεξέλεκτη” νανοτεχνολογία. Θεωρώ ότι για το θέμα του συγκεκριμένου άρθρου, το πιο σημαντικό εύρημα της σύγχρονης ιατρικής βιβλιογραφίας δεν είναι άλλο από την πρόκληση σημαντικών διαταραχών (μακροφαγική μυοπεριτονίτιδα, ποικίλες αυτοάνοσες διαταραχές, αυτισμός, νόσος Alzheimer κ.ά.) που σχετίζονται με τη χρήση του αλουμινίου ως ανοσοενισχυτικού σε εμβόλια παντός τύπου. Ενδεικτική βιβλιογραφία National Center for Biotechnology Information Μηχανισμοί ανοχής ανοσοενισχυτικού αλουμινίου και αυτοανοσίας σε παιδιατρικούς πληθυσμούς. Tomljenovic L1, Shaw CA./ Neural Dynamics Research Group, Τμήμα Οφθαλμολογίας και Οπτικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Βρετανικής Κολομβίας, Βανκούβερ, BC, Καναδάς. Οι ανοσολογικές προκλήσεις κατά την πρώιμη ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προκαλούνται από το εμβόλιο, μπορούν να οδηγήσουν σε μόνιμες καταστροφικές αλλοιώσεις του εγκεφάλου και της ανοσολογικής λειτουργίας. Πειραματικές αποδείξεις δείχνουν επίσης ότι η ταυτόχρονη χορήγηση μόλις δύο έως τριών ανοσοενισχυτικών μπορεί να υπερνικήσει τη γενετική αντίσταση στην αυτοανοσία. Σε ορισμένες ανεπτυγμένες χώρες, από τη στιγμή που τα παιδιά είναι ηλικίας 4 έως 6 ετών, θα έχουν λάβει συνολικά 126 αντιγονικές ενώσεις μαζί με υψηλές ποσότητες βοηθημάτων αλουμινίου (Al) μέσω ρουτίνας εμβολιασμών. Σύμφωνα με την αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων, οι αξιολογήσεις ασφάλειας για τα εμβόλια συχνά δεν συμπεριέλαβαν τις κατάλληλες μελέτες τοξικότητας, επειδή τα εμβόλια δεν θεωρήθηκαν ως εγγενώς τοξικά. Συνολικά, αυτές οι παρατηρήσεις εγείρουν εύλογες ανησυχίες σχετικά με τη συνολική ασφάλεια των σημερινών προγραμμάτων εμβολιασμού κατά την παιδική ηλικία. Κατά την αξιολόγηση της επικουρικής τοξικότητας στα παιδιά πρέπει να εξεταστούν ορισμένα βασικά σημεία: (1) τα βρέφη και τα παιδιά δεν πρέπει να θεωρούνται ως «μικρά ενήλικα» όσον αφορά τον τοξικολογικό κίνδυνο, καθώς η μοναδική φυσιολογία τους καθιστά πολύ πιο ευάλωτα σε τοξικές προσβολές. (2) σε ενήλικες ανθρώπους τα ανοσοενισχυτικά του εμβολίου (Al) έχουν συνδεθεί με μια ποικιλία σοβαρών αυτοάνοσων και φλεγμονωδών καταστάσεων (δηλ. “ASIA”) αλλά τα παιδιά εκτίθενται συχνά σε πολύ υψηλότερες ποσότητες ΑΙ από εμβόλια από τους ενήλικες. (3) συχνά υποτίθεται ότι οι περιφερικές ανοσοαποκρίσεις δεν επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου. Ωστόσο, είναι πλέον σαφές ότι υπάρχει αμφίδρομη νευροανοσολογική διασταυρούμενη ομιλία που διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην ανοσορρύθμιση καθώς και στη λειτουργία του εγκεφάλου. Με τη σειρά τους, οι διαταραχές του νευρο-άνοσου άξονα έχουν καταδειχθεί σε πολλές αυτοάνοσες ασθένειες που περιλαμβάνονται στην «ASIA» και πιστεύεται ότι οδηγούνται από μια υπερδραστική ανοσοαπόκριση. Και (4) τα ίδια συστατικά του νευρο-άνοσου άξονα που παίζουν βασικούς ρόλους στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και την ανοσολογική λειτουργία είναι έντονα στοχευμένα από ανοσοενισχυτικά ΑΙ. Συνοπτικά, τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν ότι δικαιολογείται η αύξηση των ανησυχιών σχετικά με τις τρέχουσες πρακτικές εμβολιασμού. Επειδή τα παιδιά ενδέχεται να κινδυνεύουν περισσότερο από τις επιπλοκές που προκαλούνται από το εμβόλιο, απαιτείται επειγόντως αυστηρή αξιολόγηση των αρνητικών για τον εμβολιασμό επιπτώσεων στην υγεία του παιδιατρικού πληθυσμού. [αναζήτηση: Lupus 2012;21(2):223-30;] Μακροφαγική μυοφασιτίτιδα που σχετίζεται με αυτοάνοση ασθένεια εμβολίου (στυπτηρία). Ισραηλινό Ε, Agmon-Levin Ν, Blank Μ, Shoenfeld Υ. /Κέντρο Αυτοάνοσων Ασθενειών, Ιατρικό Κέντρο Sheba, Tel-Hashomer, Ισραήλ. Η μακροφαγική μυοπακτίτιδα (MMF) είναι μια κατάσταση που προκαλείται από ανοσοποιητικό παράγοντα, η οποία αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1998. Το MMF χαρακτηρίζεται από συστηματικές εκδηλώσεις μετά τον εμβολιασμό καθώς και τοπική στερεοτυπική και ανοσολογικά ενεργή βλάβη στο σημείο εμβολιασμού (δελτοειδής μυς). Τα συστηματικά συμπτώματα της MMF περιελάμβαναν μυαλγίες, αρθραλγίες, έντονη εξασθένιση, μυϊκή αδυναμία, χρόνια κόπωση και πυρετό. Πρόσφατα, οι μελέτες κατέδειξαν ότι η τοπική βλάβη οφείλεται στην επίμονη κατάσταση για χρόνια στο σημείο της έγχυσης ενός ανοσοενισχυτικού αλουμινίου Al(OH)3- που χρησιμοποιείται συνήθως σε ανθρώπινα εμβόλια. Ο χρόνος που μεσολάβησε από την τελευταία ανοσοποίηση με ένα εμβόλιο που περιέχει Al(OH)3 σε βιοψία μυών κυμαίνεται από 3 μήνες έως 8 έτη. Σε σπάνιες περιπτώσεις, τα MMF μπορούν να διαγνωσθούν ακόμη και 10 χρόνια μετά τον εμβολιασμό. Η ασυμφωνία μεταξύ των ευρέων εφαρμογών των εμβολίων που περιέχουν υδροξείδιο του αργιλίου και ο πολύ περιορισμένος αριθμός περιπτώσεων MMF που αναφέρθηκαν μπορεί να επιλυθεί με παρατηρήσεις που υποδηλώνουν ότι οι εμβολιασμοί που περιέχουν αλουμίνιο μπορεί να προκαλέσουν MMF σε γενετικά ευαίσθητα άτομα που φέρουν το HLA-DRB1*01. Έτσι, το MMF μπορεί να οριστεί ως μια νεοεμφανιζόμενη νέα κατάσταση που μπορεί να προκληθεί από έκθεση σε εμβόλια που περιέχουν στυπτηρία, σε ασθενείς με συγκεκριμένο γενετικό υπόβαθρο και αυτή η χρονική συσχέτιση μπορεί να εκδηλωθεί από μερικούς μήνες έως και 10 έτη. [αναζήτηση: Clin Rev Allergy Immunol 2011;41(2):163-8;] Βοηθητικά εμβόλια αλουμινίου: είναι ασφαλή; Tomljenovic L, Shaw CA. /Ομάδα Έρευνας Νευρικής Δυναμικής, Τμήμα Οφθαλμολογίας και Οπτικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Βρετανικής Κολομβίας, Βανκούβερ, Β. Χ., V5Z 1L8, Καναδάς. Το αλουμίνιο είναι μια πειραματικά καταδεδειγμένη νευροτοξίνη και το συνηθέστερα χρησιμοποιημένο επικουρικό εμβόλιο. Παρά τα σχεδόν 90 χρόνια εκτεταμένης χρήσης των ανοσοενισχυτικών αλουμινίου, η κατανόηση της ιατρικής επιστήμης σχετικά με τους μηχανισμούς δράσης τους εξακολουθεί να είναι αξιοσημείωτα φτωχή. Υπάρχει επίσης σχετική έλλειψη δεδομένων σχετικά με την τοξικολογία και τη φαρμακοκινητική αυτών των ενώσεων. Παρόλα αυτά, η έννοια ότι το αλουμίνιο στα εμβόλια είναι ασφαλές φαίνεται να είναι ευρέως αποδεκτή. Πειραματική έρευνα, ωστόσο, δείχνει σαφώς ότι τα ανοσοενισχυτικά αλουμινίου έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν σοβαρές ανοσολογικές διαταραχές στους ανθρώπους. Συγκεκριμένα, το αλουμίνιο σε ανοσοενισχυτική μορφή συνεπάγεται κίνδυνο αυτοανοσίας, μακροχρόνιας φλεγμονής εγκεφάλου και σχετιζόμενων νευρολογικών επιπλοκών και μπορεί συνεπώς να έχει βαθιές και ευρέως διαδεδομένες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Κατά την άποψή μας, η πιθανότητα ότι τα οφέλη από τον εμβολιασμό μπορεί να έχουν υπερτιμηθεί και ο κίνδυνος υποτίμησης των δυσμενών επιπτώσεων δεν έχει αξιολογηθεί αυστηρά στην ιατρική και την επιστημονική κοινότητα. Ελπίζουμε ότι το παρόν έγγραφο θα παράσχει ένα πλαίσιο για μια πολύ αναγκαία και μακρόχρονη αξιολόγηση αυτού του εξαιρετικά αμφιλεγόμενου ιατρικού ζητήματος. [αναζήτηση: Curr Med Chem 2011;18(17):2630-7;] Τα ανοσοενισχυτικά εμβολίου αλουμινίου συμβάλλουν στην αύξηση επικράτησης του αυτισμού; Tomljenovic L, Shaw CA. / Ομάδα Έρευνας Νευρικής Δυναμικής, Τμήμα Οφθαλμολογίας και Οπτικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, Λεωφόρος 828 W. 10th Ave, Βανκούβερ, BC, Καναδάς V5Z 1L8. Οι διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ASD) είναι σοβαρές αναπτυξιακές διαταραχές πολλαπλών συστημάτων και μια επείγουσα παγκόσμια ανησυχία για τη δημόσια υγεία. Η δυσλειτουργική ανοσία και η μειωμένη λειτουργία του εγκεφάλου είναι βασικά ελλείμματα στην ASD. Το αλλουμίνιο (Αl), το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο ανοσοενισχυτικό εμβολίου, είναι μια αποδεδειγμένη νευροτοξίνη και ένας ισχυρός ανοσοδιεγερτής. Επομένως, το ανοσοενισχυτικό ΑΙ έχει τη δυνατότητα να επάγει νευροανοσολογικές διαταραχές. Κατά την αξιολόγηση της επικουρικής τοξικότητας στα παιδιά, πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο βασικά σημεία: (1) τα παιδιά δεν πρέπει να θεωρούνται «μικρά ενήλικα» καθώς η μοναδική φυσιολογία τους τα καθιστά πολύ πιο ευάλωτα σε τοξικές προσβολές. Και (2) εάν η έκθεση σε Al από λίγα μόνο εμβόλια μπορεί να οδηγήσει σε γνωσιακή δυσλειτουργία και αυτοανοσία στους ενήλικες, είναι παράλογο να αναρωτηθούμε εάν τα τρέχοντα παιδιατρικά προγράμματα, τα οποία περιέχουν συχνά 18 ανοσοενισχυμένα ανοσοενισχυτικά, είναι ασφαλή για τα παιδιά; Εφαρμόζοντας τα κριτήρια του Hill για τον προσδιορισμό της αιτιότητας μεταξύ έκθεσης και έκβασης, ερευνήσαμε κατά πόσον η έκθεση σε Al από εμβόλια θα μπορούσε να συμβάλει στην αύξηση του επιπολασμού της ASD στον δυτικό κόσμο. Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι: (1) τα παιδιά από χώρες με την υψηλότερη επικράτηση ASD εμφανίζονται να έχουν την υψηλότερη έκθεση στο ΑΙ από εμβόλι. (2) η αύξηση της έκθεσης σε ανοσοενισχυτικά Al συσχετίζεται σημαντικά με την αύξηση του επιπολασμού της ASD στις Ηνωμένες Πολιτείες που παρατηρήθηκε τις τελευταίες δύο δεκαετίες (Pearson r = 0,92, p <0,0001). Και (3) υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ των ποσοτήτων Al που χορηγούνται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας και της τρέχουσας επικράτησης της ASD σε επτά χώρες της Δύσης, ιδιαίτερα σε ηλικία 3-4 μηνών (Pearson r = 0,89-0,94, p = 0,0018-0,0248). Η εφαρμογή των κριτηρίων του Hill σε αυτά τα δεδομένα υποδηλώνει ότι η συσχέτιση μεταξύ ΑΙ σε εμβόλια και ASD μπορεί να είναι αιτιώδης. Επειδή τα παιδιά αντιπροσωπεύουν ένα κλάσμα του πληθυσμού που κινδυνεύει περισσότερο από τις επιπλοκές μετά την έκθεση του στο Al, φαίνεται δικαιολογημένη η αυστηρότερη αξιολόγηση της ασφάλειας του ανοσοενισχυτικού. Crown Copyright © 2011. Δημοσιεύθηκε από την Elsevier Inc. [αναζήτησε: J Inorg Biochem 2011;105(11):1489-99;] & [Gherardi RK, Authier FJ. Immunol Allergy Clin North Am 2003;23(4):699-712] όπως και εκατοντάδες αντίστοιχες δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά. Αναγνωρίζεται ανοιχτά πλέον το γεγονός ότι τα σημερινά εμβόλια που δίνονται στα παιδιά χορηγούνται σκόπιμα με υδράργυρο, αργίλιο, MSG και φορμαλδεΰδη, τα οποία εγχέονται στο σώμα των βρεφών και των παιδιών. Αυτό είναι ανοιχτά αποδεκτό από το ίδιο το CDC, το οποίο έχει αναδειχθεί ως μια εγκληματική ομάδα προώθησης για τη βιομηχανία εμβολίων. Αντί να προσπαθούν να καθορίσουν γιατί τα εμβόλια προκαλούν σε τέτοιο βαθμό τον αυτισμό, το CDC προσπαθεί να κρύψει τα αποδεικτικά στοιχεία, να καθυστερήσει τις ακροάσεις, για να προστατεύσει την χρησιμοποιημένη βιομηχανία εμβολίων όπου σχεδόν κάθε εν ενεργεία κατασκευαστής εμβολίων σήμερα έχει βρεθεί ένοχος πολλαπλάσιων εγκλημάτων κακουργήματος. Ειδικά τα ανθρώπινα μωρά και παιδιά, δηλητηριάζονται πριν καν ξεκινήσουν την ζωή τους, όπως ποτέ ξανά στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού. Δεν είναι λοιπόν περίεργο το ποσοστό του αυτισμού στην Αμερική που έχει ανέβει στα ύψη κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, βάζοντας τον αυτισμό ξεκάθαρα σε κατηγορία «επιδημίας». Αλλά μην περιμένετε καμία ενέργεια από το CDC σε αυτή την επιδημία. Το CDC γνωρίζει πολύ καλά γιατί τα ποσοστά αυτισμού έχουν εκτιναχθεί σε ολόκληρη την Αμερική, αλλά αντί να παραδεχτεί την αλήθεια, το CDC προωθεί μια ιστορία συγκάλυψης για να προστατεύσει τα εταιρικά συμφέροντα (κι όχι μόνο οικονομικά) των πραγματικών ενόχων. Υπάρχουν τρόποι να βγάλετε τα δηλητήρια από το σώμα σας· (και τα εμβόλια) να ενδυναμώσετε το ανοσοποιητικό και τον μηχανισμό αυτοϊασης του σώματος σας. Οι ιατρικές επιχειρήσεις που δηλητηριάζουν, δεν είναι μόνο ιατρικές εταιρείες. Δηλητηριάζουν επίσης κι ενήλικες με πολλούς τρόπους, που καταστέλλουν την αν-εξάρτητη σκέψη και συμβάλουν στην αποσάθρωση της καλής υγείας. Υπάρχουν τρόποι να βγάλετε τα δηλητήρια από το σώμα σας· (και τα εμβόλια) να ενδυναμώσετε το ανοσοποιητικό και τον μηχανισμό αυτοϊασης του σώματος σας. Έχετε αναρωτηθεί γιατί συμβαίνουν αυτά; Πέρα από τα προφανή, κέρδος και εξουσία; Μα είναι γνωστό: ΑΥΞΗΣΗ ΕΝΤΡΟΠΙΑΣ!-

Τί σημαίνουν και πώς βγήκαν 23 ονόματα ελληνικών νησιών

1. Παξοί Το όμορφο νησί του Ιονίου πήρε το όνομά του από τη λέξη «πάθος». Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ποσειδώνας έχοντας ερωτευτεί παράφορα τη νύμφη Αμφιτρίτη, μπορούσε να την κάνει δική του μόνο αν της χάριζε μια δική της γη, όπως εκείνη του ζήτησε. Έτσι σήκωσε την κοσμική του τρίαινα, έκοψε ένα κομμάτι από την Κέρκυρα, το οποίο… μετακίνησε λίγο νοτιότερα και εκεί, στους Παξούς, στέγασε τον έρωτά του με τη νύμφη.

2. Φολέγανδρος Το νησί των Κυκλάδων στην αρχή ονομαζόταν «Πολύκανδρος», γιατί είχε πολύ μεγάλο πληθυσμό. Ο πρώτος οικιστής της ήταν ο Φολέγανδρος, γιος του Μίνωα, ο οποίος έφερε στο νησί μεγάλο πληθυσμό Κρητών, χαρίζοντας παράλληλα το όνομά του σε αυτό. 3. Άνδρος Ο Άνδρος ή Ανδρέας ήταν περίφημος μάντης, τόσο σπουδαίος που του χάρισε το νησί ο Ραδάμανθης, αδελφός του Μίνωα. Ο Ραδάμανθης θεωρείτο ο πιο δίκαιος άνθρωπος του κόσμου και όταν πέθανε συνέχισε να είναι δίκαιος, γι’ αυτό και έγινε ο κριτής του Κάτω Κόσμου. Αυτός έκρινε ότι ο περιφημότερος μάντης της εποχής ήταν ο Άνδρος και έτσι αποφάσισε να του χαρίσει ένα ολόκληρο νησί. 4. Σάμος Το νησί της Σάμου πήρε το όνομα του από την μυκηναϊκή λέξη «σάμη» ή «σάμος», η οποία σημαίνει ύψωμα δίπλα στην ακτή. Η γεωμορφολογία της Σάμου επιβεβαιώνει αυτήν την ονομασία, αφού το νησί έχει αρκετά βουνά και υψώματα. 5. Τήνος Το όνομα της Τήνου προέρχεται από την αρχαία ελληνική ρίζα «ταν», η οποία μας έδωσε το «ταναός» που σημαίνει μακρύς, λόγω του σχήματός του νησιού. Μπορεί η λέξη «ταναός» να μην χρησιμοποιείται πλέον, παρ’ όλα αυτά από αυτή τη λέξη προκύπτει και η «ταινία». 6. Νάξος Το νησί της Νάξου στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Δίας, γιατί είναι το μεγαλύτερο των Κυκλάδων. Έτσι είχε πάρει το όνομα του μεγαλύτερου των Θεών. Όταν την αποίκησε ο ήρωας Νάξος, γιος του Ενδημίωνα, του εραστή της Σελήνης, ονομάστηκε από τον ήρωα με το σημερινό της όνομα. 7. Πάρος Το όνομα του νησιού σημαίνει «παραλία». 8. Ιθάκη Η Ιθάκη πήρε το όνομά της από το «ιθύς», που σημαίνει ευθύς, ίσιος, μακρύς. Η μακρόστενη νήσος. Από το «ιθύς» προκύπτει και ο ιχθύς, το ψάρι, επειδή είναι κι αυτό μακρόστενο. 9. Ζάκυνθος Η Ζάκυνθος ονομάστηκε έτσι από τον Ζάκυνθο, ο οποίος ήταν γιος του πρίγκιπα Τρώα, γενάρχη των Τρώων. Όταν τέλειωσε η τρωική εκστρατεία, ο Ζάκυνθος με τον λαό του έφυγε από την Τροία και κατοίκησαν σε ένα νησί που πήρε το όνομά του. 10. Χίος Το νησί απέκτησε το όνομά του από τη Χιόνη, η οποία ήταν κόρη του Ποσειδώνα. Όταν γεννήθηκε στο νησί έπεσε χιόνι, γι’ αυτό το μωρό ονομάστηκε έτσι και εξ αυτού το νησί Χίος. Λένε μάλιστα ότι όταν έφτασε ο Ποσειδώνας στο νησί, ήταν έρημος και με το χιόνι που έπεσε το έδαφός του έγινε γόνιμο. 11. Κρήτη Το όνομα του αγαπημένου για πολλούς νησιού σημαίνει κραταιή. Κραταιή σημαίνει ισχυρή, δυνατή. Η Κρήτη υπήρξε η μεγαλύτερη θαλασσοκράτειρα του κόσμου και οι πρώτοι της φύλακες ήταν οι Κουρήτες από τους οποίους πήραν το όνομά τους οι Κρήτες. 12. Κεφαλονιά Η Κεφαλονιά πήρε το όνομα της από τον ήρωα Κέφαλο, τον πρώτο ηγεμόνα του νησιού, ο οποίος ήταν Αθηναίος αρχηγός και γιος του Διονύσου. Ο Κέφαλος εκδιωχθείς από την Αθήνα για κάποιο φόνο, εξορίστηκε και εγκαταστάθηκε το νησί. Γι’ αυτό μάλιστα και η ορθή ονομασία είναι Κεφαλονιά με ένα λάμδα. 13. Ικαρία Η Ικαρία πήρε το όνομά της από τον Ίκαρο, ο οποίος προσπαθώντας να πετάξει με κέρινα φτερά, έπεσε στη θάλασσα και τα κύματα ξέβρασαν το σώμα του στο νησί. 14. Αμοργός Το όνομά του ατμοσφαιρικού αυτού νησιού προκύπτει από την αμόργη, ένα φυτό από το οποίο οι αρχαίοι έφτιαχναν ένα εξαιρετικό λινάρι, ένα διάφανο λινό ύφασμα. Εξ ου και στην αρχαιότητα ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή τα αμοργινά ιμάτια, από τα οποία έφτιαχναν τους καλύτερους χιτώνες. 15. Αλόννησος Το όνομά της Αλοννήσου προκύπτει από την αρχαία ελληνική λέξη « αλς» (=θάλασσα) συν τη λέξη νησί. 16. Σέριφος Το όνομα της Σερίφου προκύπτει από τη ρίζα «σερ», η οποία μας έχει δώσει το σέριφον, θαλάσσιο φυτό και διάφορα άλλα ονόματα βοτάνων. Σε συνδυασμό με το άφθονο χρυσάφι που είχε στην αρχαιότητα, σήμαινε ότι αυτά τα βότανα ήταν ισχυρά και ιαματικά. Επομένως, το όνομα Σέριφος, δηλώνει την πλούσια σε ιαματική χλωρίδα νήσο, με πλούσιο υπέδαφος. 17. Κως Το όνομα της Κω προέρχεται από το «Κωfoς» (το f αντιπροσωπεύει το αρχαίο δίγαμμα), το οποίο σημαίνει νήσος με πολλά σπήλαια. Από το «κωfoς» προκύπτει η λέξη cave, στα αγγλικά, καθώς επίσης και το όνομα του καβουριού, το καβούκι του οποίου θυμίζει σπήλαιο. 18. Αγκίστρι Στα αρχαία χρόνια το νησί λεγόταν Κεκρυφάλεια, που σήμαινε κορυφή υφάλου, γιατί πρόκειται για ένα μικρό νησάκι σαν εξοχή υφάλου. Σήμερα ονομάζεται Αγκίστρι, γιατί είναι αγκιστρωμένο στην Αίγινα. 19. Σίφνος Πήρε το όνομά της από τον ήρωα Σίφνο, ο όποιος ήταν γιος του ήρωα Σουνίου και πρωτοκατοίκησε το νησί. 20. Πόρος Ο Πόρος είναι στην ουσία δύο νησιά. Το ένα λεγόταν Σφαιρία από τον Σφαίρο, ηνίοχο του άρματος του Πέλοπα (ο οποίος σημειωτέον υπήρξε ονοματοδότης της Πελοποννήσου), ο οποίος Σφαίρος πέθανε και τάφηκε στο ένα νησί. Το άλλο νησί ήταν η Καλαυρία και ονομάστηκε έτσι επειδή είχε καλή αύρα. Τα δύο αυτά νησάκια γίνανε ένα και ονομάστηκαν Πόρος, γιατί εκεί υπάρχει ένας μικρός πόρος, ένα πέρασμα δηλαδή που χωρίζει το νησί από τον Γαλατά. 21. Λευκάδα Το όνομα της Λευκάδας μας το παραδίδει ο Όμηρος. Προέρχεται από το «λευκάς», γιατί ήταν λευκογαία, είχε δηλαδή άσπρο χώμα. 22. Σκιάθος Το όνομα που έχει η Σκιάθος προκύπτει από τη σκιά, επειδή είναι πολύ σκιερή νήσος με πολλά δέντρα. Μία άλλη ερμηνεία αναφέρει ότι το όνομα προκύπτει από τη σκιά του Άθου, η οποία «πέφτει» πάνω στο νησί. 23. Εύβοια Η χώρα με τα καλά βόδια, από τις πολλές αγέλες βοδιών που είχε εκεί. Ως γνωστόν τα βόδια καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού και δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν σε μικρό νησάκι. Μάλιστα στα νομίσματα της Εύβοιας στην αρχαιότητα, σύμβολο ήταν η αγελάδα. Πηγή: exploringgreece.tv - ClopYPastE.gr - ClopYandPastE.gr - ClopYandPastE.blogspot.com Κάνε τώρα και εσύ LIKE στο ClopYPastE και έλα στην παρέα μας στο Facebook! Διάβασε περισσότερα στο www.clopypaste.gr!