Ψυχοενεργά ναρκωτικά: Η περίπτωση της καφεΐνης

Το γνωρίζετε ότι όλοι μας ή τουλάχιστον σχεδόν όλοι μας είμαστε εθισμένοι σε ένα από τα πια ισχυρά ναρκωτικά; Γνωρίζετε ότι είμαστε όλοι μας ή σχεδόν όλοι μας εθισμένοι σε ένα ναρκωτικό του οποίου οι μηχανισμοί είναι σχεδόν όμοιοι με αυτούς της αμφεταμίνης, της κοκαΐνης και της ηρωίνης; Με το που πάρουμε τη δόση μας το ναρκωτικό μας περνά από το στομάχι στο αίμα και από το αίμα στον εγκέφαλο όπου και δρα.
Μην πανικοβάλλεστε γιατί υπάρχουν καλά νέα για όλους εμάς τους εξαρτημένους. Το ναρκωτικό μας το βρίσκουμε παντού και είναι σχετικά φτηνό. Κοστίζει περίπου 10 ευρώ το γραμμάριο (όχι στη καθαρή μορφή του) και γύρω στα 300 mg είναι αρκετά για τις καθημερινές μας ανάγκες. Μη το αρνείστε, είμαι σίγουρος ότι οι περισσότεροι αν όχι όλοι είστε χρήστες.
Μιλάω φυσικά για την καφεΐνη. Κόλας, τσάι, σοκολάτα, καφές. Όλα αυτά το περιέχουν. Οι πιο πολλοί μάλιστα δηλώνουν πως δεν μπορούν να ζήσουν και να λειτουργήσουν χωρίς αυτό. Η καφεΐνη είναι η πιο δημοφιλής ψυχοδραστικη ουσία του κόσμου με τη μεγαλύτερη κατανάλωση.

Τι είναι όμως αυτό που κάνει τη χρήση της καφεΐνης τόσο εθιστική και πως λειτουργεί στον οργανισμό μας;

Ακούστε λοιπόν την ιστορία. Το σώμα μας είναι κατά πολλούς τρόπους μια κοινωνία. Και όπως στην κοινωνία μας υπάρχουν επαγγέλματα και ρόλοι έτσι και στο σώμα μας υπάρχουν χημικές ουσίες που διατελούν συγκεκριμένους ρόλους. Η κάθε χημική ένωση έχει δηλαδή και ένα επάγγελμα. Τα νευρικά κύτταρα για παράδειγμα είναι υπεύθυνα για τη μεταφορά πληροφοριών από τον εγκέφαλο προς όλο το σώμα και αντίστροφα. Όλα μας τα ερεθίσματα δηλαδή όπως η όραση, η αφή, ο πόνος, η όσφρηση και άλλα τα αντιλαμβανόμαστε διότι τα νευρικά μας κύτταρα τα μεταφράζουν σε χημικές και ηλεκτρικές διαδικασίες. Μια κυρία που παίζει σημαντικό ρόλο στην ιστορία μας είναι η κυρία αδενοσίνη. Μια χημική ένωση που επαγγέλλεται νεύρο διαβιβαστής. Όπως δηλώνει και ο τίτλος επαγγέλματος η κυρία αδενοσίνη μεταφέρει μηνύματα μεταξύ νευρικών κυττάρων.

Η σημαντικότερη ίσως δουλειά της κυρίας αδενοσίνης είναι να μας βάζει για ύπνο.
Όταν επέρχεται κούραση και ο άνθρωπος πρέπει να ξεκουραστεί, ο εγκέφαλος (τον οποίο θα ονομάσουμε τα κεντρικά γραφεία) στέλνει την κυρία αδενοσινη σε νευρικά κύτταρα και εκείνη δένεται σε κάποιους υποδοχείς με αποτέλεσμα τα νευρικά κύτταρα να κλείνουν και να επιβραδύνουν τη λειτουργία τους. Μάλιστα χαλαρώνουν και τα αγγεία για να πηγαίνει περισσότερο οξυγόνο στον εγκέφαλο κατά τον ύπνο. Δυστυχώς για τη κυρία αδενοσίνη υπάρχει εκεί κάπου έξω στη φύση μια χημική ουσία της οποίας η κεντρική δομή είναι ίδια με αυτή της αδενοσινης και ακόμα χειρότερα είναι αυτή η κεντρική δομή που λειτουργεί ως το κλειδί για το δέσιμο της αδενοσινης στους υποδοχείς.

Αυτή η κυρία την οποία ονομάζουμε καφεΐνη λειτουργεί ως πλαστογράφος… εντελώς παράνομα δηλαδή.
Και ως παράνομη έχει και πολλά ονόματα. Ένα άλλο που θυμάμαι είναι τεΐνη και ονομάζεται έτσι αν τη βρίσκουμε στα φύλλα τσαγιού. Όταν εμείς καταναλώσουμε ένα ποτήρι καφέ ή τσαγιού λοιπόν, αυτή η κυρία περνά από το στομάχι στο αίμα και από το αίμα στον εγκέφαλο. Όταν φτάσει στις γειτονιές που εργάζεται η κυρία αδενοσινη τότε μη ξέροντας πως βρέθηκε εκεί και τι ρόλο να παίξει, κλέβει τη δουλειά της αδενοσίνης και δένεται χρησιμοποιώντας την μερική ομοιότητά της στους υποδοχείς. Τα νευρικά κύτταρα κλείνουν νομίζοντας ότι έφτασε η κυρία αδενοσίνη δεν επιβραδύνουν αλλά αντιθέτως ενεργοποιούνται περισσότερο. Και τα αγγεία φυσικά δεν χαλαρώνουν όπως με την αδενοσίνη. Αλλά αυτό είναι και καλό γιατί έτσι η καφεΐνη μειώνει και πονοκεφάλους.

Αποτέλεσμα της ενεργοποίησης είναι η εκκριση άλλων διαβιβαστών. Ντοπαμινη και σεροτονινη είναι 2 από αυτές (συναδέλφισσες της αδενοσίνης). Αυτή η εκκριση προκαλεί και τα ωραία συναισθήματα που συνοδεύουν τη χρήση του ναρκωτικού μας και είναι σε αυτά που βασίζονται και αλλα γνωστά ναρκωτικά. Όταν στα κεντρικά μάθουν για τη παρεξήγηση τότε σημαίνει συναγερμός διότι ένα πράγμα σημαίνει μια ανωμαλία πάντα. Απειλή. Και πρέπει να αντιμετωπιστεί. Τα κεντρικά λοιπόν ετοιμάζουν το σώμα για μάχη ή τρέξιμο. Και το μεγάλο όπλο σε αυτές τις περιπτώσεις λέγεται αδρεναλίνη. Η αδρεναλίνη διαστέλλει τις κόρες των ματιών, συσφίγγει τους μυς, ανεβάζει τους παλμούς, προκαλεί μεγαλύτερη παραγωγή γλυκόζης από το συκώτι. Ό,τι χρειάζεται το σώμα δηλαδή για μάχη ή τρέξιμο. Να βλέπει καλύτερα, να είναι πιο δυνατό, να έχει περισσότερη ενέργεια.
Αναγνωρίσατε τα συμπτώματα; Είναι αυτά που έχουμε όταν πιούμε καφέ;

Τώρα ξέρουμε ότι δεν τα προκαλεί η καφεΐνη άμεσα αλλά οι συνέπειες της πλαστογράφησης της.
Την αδρεναλίνη προκαλούμε και μας κρατά σε εγρήγορση. Και όταν περάσει η επήρεια, αφού δεν υπάρχει απειλή; Τότε επιστρέφει μια κούραση και μάλιστα ακόμα μεγαλύτερη αφού δεν κοιμηθήκαμε και όταν έπρεπε. Και τι κάνουμε όταν κουραστούμε; Παραγγέλνουμε ένα ακόμη ποτήρι καφέ και ο κύκλος εθισμού συνεχίζεται.