Η Αφρικανική σκόνη μολύνει την Κρήτη

Η σκόνη από την Αφρική, καλύπτει συχνά την Ελλάδα και ιδιαίτερα την Κρήτη γεμίζοντας την ατμόσφαιρα με επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία βαρέα μέταλλα. Ένα φαινόμενο, που συμβαίνει χιλιάδες χρόνια στη Μεσόγειο, αλλά στις μέρες μας δυστυχώς υπάρχει η ρύπανση. Το 2009 ήταν η πρώτη φορά, που πραγματοποιήθηκαν εξειδικευμένες μετρήσεις για τη σκόνη από τη Σαχάρα, από το Τμήμα Ορυκτολογίας και Ορυκτοχημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Όμως μελέτες με δείγματα σκόνης ξεκίνησαν το Φεβρουάριο του 2006, από το Εργαστήριο Κλιματολογίας και Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με το γερμανικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καρλσρούης. Οι αναλύσεις αποκάλυψαν την ύπαρξη βαρέων μετάλλων, όπως μόλυβδος, αρσενικό, σίδηρος, μαγγάνιο, βανάδιο, νικέλιο, χρώμιο, χαλκός και ψευδάργυρος, ουσίες που θεωρούνται επικίνδυνες για τον ανθρώπινο οργανισμό και ανάλογα με τη σύσταση της σκόνης, έχουν και τοξική δράση. Ως γνωστόν, ο μόλυβδος και το αρσενικό ανήκουν στις πιο επικίνδυνες ουσίες για τον άνθρωπο. Τα ιχνοστοιχεία, που προσκολλούνται στους κόκκους άμμου, προέρχονται από πηγές , όπως σκουπίδια, κράματα, δομικά υλικά και από ρυπογόνα φορτία εξατμίσεων και βιομηχανικών καύσεων. Δηλαδή η έρημος είναι ιδιαίτερα μολυσμένη από ποικίλες ανθρώπινες δραστηριότητες. Η μελέτη των επιπτώσεων της σκόνης στον άνθρωπο αποκαλείται «γεωτοξικολογία». Επίσης η αιωρούμενη σκόνη επηρεάζει σημαντικά το παγκόσμιο κλίμα, ανακλώντας ή απορροφώντας την ηλιακή ακτινοβολία ανάλογα με την περίπτωση. Τουλάχιστον 3,9 εκατ. τόνοι σκόνης μεταφέρονται κάθε χρόνο από τη Σαχάρα προς τη Μεσόγειο, σύμφωνα με έρευνα Γάλλων ειδικών από την Εcole Νormale Superieure, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Νature» το 1986. Στο Σαν Ντιέγκο, Αμερικανοί ειδικοί πραγματοποίησαν συνέδριο για τις επιπτώσεις της αφρικανικής σκόνης στην ανθρώπινη υγεία, αλλά και το ρόλο της στη λίπανση του Αμαζονίου και άλλων περιοχών. Για κάποιους επιστήμονες η αιωρούμενη σκόνη με τη ποικιλία υλικών, σκόνες μετάλλων και πετρωμάτων, πηλό, το θαλασσινό αλάτι, αλλά και οργανικά υλικά, όπως βακτήρια, σπόρια μυκήτων, τρίχες, ακόμα και νεκρά κύτταρα δέρματος, είναι επικίνδυνη. Άλλοι επιστήμονες επισήμαναν ότι τα σύννεφα σκόνης από τη Σαχάρα αναζωογονούν μια πληθώρα οικοσυστημάτων με την εναπόθεση θρεπτικών συστατικών, π.χ. ο σίδηρος που δρα ως λίπασμα για μεγάλες εκτάσεις του Ατλαντικού Ωκεανού, καθώς αποτελεί απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για το φυτοπλαγκτόν.

Μάλιστα ο Όλιβερ Τσάντγουικ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα, ισχυρίστηκε ότι η αφρικανική σκόνη, που διασχίζει τον Ατλαντικό, δρα ως λίπασμα για το τροπικό υγρό δάσος του Αμαζονίου. Πάντως η αύξηση στην πυκνότητα της αιωρούμενης σκόνης, προκαλεί και αύξηση στις εισαγωγές σε νοσοκομεία. Τα άτομα με χρόνια αναπνευστικά και καρδιαγγειακά νοσήματα οφείλουν να παραμένουν σε κλειστούς χώρους και να αποφεύγουν την έντονη σωματική δραστηριότητα, καθώς αυξάνεται ο κινδυνος τραυματισμού των πνευμόνων, καρδιακής προσβολής και καρκίνου του πνεύμονα. Επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία βαρέα μέταλλα περιέχει η σκόνη από τη Σαχάρα που πνίγει την Ελλάδα και την Ανατολική Μεσόγειο. Η πρώτη διεξοδική έρευνα που ολοκληρώθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σχετικά με τη χημική σύσταση των κόκκων σκόνης , κατέδειξε την ύπαρξη εννέα βαρέων μετάλλων, ανάμεσα στα οποία ο μόλυβδος και το αρσενικό που κατέχουν την πρώτη θέση στην παγκόσμια λίστα με τις πιο επικίνδυνες χημικές ουσίες.....

«Είναι η πρώτη φορά που διενεργήθηκαν εξειδικευμένες μετρήσεις για την ύπαρξη βαρέων μετάλλων στη σκόνη από τη Σαχάρα», λέει ο Θανάσης Γκοντελίτσας λέκτορας Ορυκτολογίας και Ορυκτοχημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο κ. Γκοντελίτσας και ο επίκουρος καθηγητής στο Εργαστήριο Κλιματολογίας και Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Νάστος συνέλεξαν δείγμα από τη σκόνη που είχε κατακαθήσει στην Αθήνα τον Φεβρουάριο του 2006 και αφού διερεύνησαν την πιθανότητα να εμπεριέχει ραδιενεργά ισότοπα, στη συνέχεια ζητώντας κατεπειγόντως έγκριση από την Ε.Ε.- την υπέβαλαν σε πολυήμερες εξετάσεις στο κατ΄ εξοχήν αρμόδιο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καρλσρούης στη Γερμανία, όπου και αποκαλύφθηκε η ύπαρξη των βαρέων μετάλλων. «Υπήρχε μόλυβδος, αρσενικό, σίδηρος, μαγγάνιο, βανάδιο, νικέλιο, χρώμιο, χαλκός και ψευδάργυρος, ουσίες που θεωρούνται επικίνδυνες για τον ανθρώπινο οργανισμό και ανάλογα με την κατανομή τους πάνω στα συστατικά της σκόνης, έχουν τοξική δράση. Μάλιστα, ο μόλυβδος και το αρσενικό κατέχουν τις δύο πρώτες θέσεις στη λίστα με τις πιο επικίνδυνες ουσίες για τον άνθρωπο, την οποία εκδίδει κάθε χρόνο η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος» λέει ο κ. Γκοντελίτσας.

Κόκκινη λάσπη

Η έρευνα των Ελλήνων επιστημόνων άρχισε τον Φεβρουάριο του 2006. Στις 24 και 25 του μήνα, τεράστια ποσότητα σκόνης έπληξε τον ελλαδικό χώρο. Μάλιστα η κατάσταση είχε γίνει εξαιρετικά δυσάρεστη επειδή το ίδιο διάστημα εκδηλώθηκαν έντονες βροχοπτώσεις. Ο κ Παναγιώτης. Νάστος με έναν δειγματολήπτη συγκέντρωσε ένα λίτρο κόκκινης λάσπης και τη μετέφερε στα εργαστήρια του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκεί αφού την διήθησαν μαζί με τον κ. Γκοντελίτσα, απομόνωσαν σε ένα ειδικό φίλτρο μικρή ποσότητα σκόνης (100 mg) και άρχισαν να μελετούν την ορυκτολογική, χημική και ισοτοπική της σύσταση. Αρχικά ήθελαν να διαπιστώσουν αν η σκόνη από τη Σαχάρα ήταν ραδιενεργός, όπως είχε υποστηριχτεί παλαιότερα από επιστήμονες του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. «Αφού αποκλείσαμε την πιθανότητα της ραδιενέργειας, στρέψαμε το ενδιαφέρον μας σε μια άλλη παράμετρο η οποία δεν είχε διερευνηθεί καθόλου μέχρι τώρα, στην ύπαρξη βαρέων μετάλλων». Μαζί με τον ερευνητή του Ινστιτούτου Πυρηνικής Φυσικής Ανδρέα Καρύδα χρησιμοποίησαν την τεχνική φασματομετρίας φθορισμού ακτίνων Χ και αποκαλύφθηκε ότι «κάτι συμβαίνει» με τη σκόνη. Οι ακτίνες Χ αποκάλυψαν συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων και «φωτογράφισαν» την ύπαρξη μολύβδου, αρσενικού,χαλκού, ψευδαργύρου, νικελίου και χρωμίου
Τα ιζήματα της Κρήτης
Έχει διατυπωθεί η εκτίμηση ότι, ορισμένα παλαιοεδάφη που υπάρχουν στον ελλαδικό χώρο και συναντώνται και στην Αττική, έχουν σχηματιστεί με τον χρόνο εξαιτίας των αλλεπάλληλων εναποθέσεων σκόνης από την αφρικανική έρημο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1992, Άγγλοι επιστήμονες από το Ινστιτούτο Ιζηματολογίας του Πανεπιστημίου του Ρέντινγκ υπολόγισαν ότι κάθε χρόνο στην Κρήτη κατακαθίζουν σε κάθε τετραγωνικό μέτρο εδάφους από 10 γραμμάρια έως 100 γραμμάρια σκόνης από τη Σαχάρα. Η Κρήτη αποτελεί τον πρώτο «σταθμό» της σκόνης αμέσως μόλις φύγει από την έρημο. Ο κ. Γκοντελίτσας, συνεκτιμώντας τις συγκεντρώσεις των βαρέων μετάλλων στους κόκκους σκόνης και την ποσότητα αυτής που μεταφέρεται στον ελλαδικό χώρο, λέει πως «κάθε χρόνο μερικά κιλά βαρέων μετάλλων διασκορπίζονται στην ξηρά και τις ελληνικές θάλασσες».

radiovereniki.gr